Vita

Old Norse Dictionary - vita

Meaning of Old Norse word "vita" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

vita Old Norse word can mean:

vita: a verb whose present is in a preterite form, see Gramm. p. xxiii: pres. veit, veizt (veiztu), veit; plur. vitum, vituð, vitu, later and mod. vitið, vita; the latter form appears in vellums early in the 14th century, e. g. þér vitið, FmS. vi. 144, from the Hulda: pret. vissa, vissir, vissi (never visti, cp. Goth. wissa, mod. Dan. vidste): subj. pres. vita, pret. vissa; imperat. vit, vittú; part. vitaðr (vitinn, Hornklofi): with neg. suff. veit-at, knows not, Hm. 74; veit-k-a-ek, ‘wot I not I,’ Hkr. iii. 376; veizt-attu, Hbl. 4; vitum-a, we know not, Skv. 3. 18; vissi-t, knew not: [Ulf. witan = εἰδέναι, γιγνώσκειν; A. S. and Hel. witan; Engl. wit; Germ. wissen; Dan. vide; Swed. vita; Lat. videre; Gr. εἰδέναι.]

vita: A. To wit, have sense, be conscious; hneig hón aptr ok vissi ekki til manna, Bjarn. 68; varð hann svá feginn at varla vissi hann, Flóv.; faðirinn vissi ekki lengi, svá þótti honum mikit, BS. i. 369; hann þóttisk nær ekki vita fyrir hræzlu, FmS. vii. 142; hann var enn eigi örendr en vissi þó ekki, Fb. ii. 453; ek var svá syfjaðr at ek vissa fátt frá mér, Gísl. 6l; hestr laust einn ungan mann í höfuðit, ok sprakk mjök, ok vissi ekki, BS. i. 314, l. c.; tók hann einn þeirra ok varðisk með, þar til er sá vissi ekki til sín, FmS. vi. 110; hann tók augna-verk strangan, ok vissi hann löngum hvárki í þenna heim né annan, BS. i. 317; hann vissi lengi ekki hingat, 336; ok vissi þá ekki til sín löngum, 335; hvárt skal hjóna færa annat fram þat sem heldr hefir fé til, nema annat þeirra viti eigi vel (unless he be not in the enjoyment of his full senses) en þegar er því batnar, Grág. i. 300: with gen., gráðigr halr nema geðs viti, Hm. 19 (see B. 3).

vita: 2. vita skyn á, to understand, know, Nj. 223, Grág. ii. 167, FmS. i. 186, xi. 323 (see skyn); vita ván e-s, to expect, Eg. 746, FmS. viii. 180, Nj. 75, BlaS. 46.

vita: II. to wit, know; vituð ér enn eða hvat, Vsp.; þeir er vel mart vitu, Hm. 53: ek veit, 76; vita sik saklausan, to know oneself to be sackless. Eg. 49; síðan skaltú vita þitt eyrendi, Finnb. 258; ef þeir vitu þetta eigi, Nj. 231; skaltú ok þat vita, at …, 88; lát sem þú vitir eigi, Ísl. ii. 250; þeir munu vitað hafa með Þráni, Nj. 136; ek veit allt með henni, El.; hitt veit ek eigi hvaðan þjófs-augu eru komin í ættir várar, Nj. 2; veit ek þann mann er þora man, 89; veizt þú hvat þér man verða at bana?—Veit ek, segir Njáll, 85; veitat hinn er vætki veit, Hm. 74.

vita: 2. with prepp.; vita fram (fram-viss); vissi hann vel fram sem Vanir aðrir, Þkv. 15: vita fyrir, to foreknow (for-vitri); vita örlög sín fyrir, Hm. passim; mundi hann þat vita fyrir er hann vissi dauða sinn, Nj. 98: vita til e-s, to know of. FmS. x. 337; ekki vissu landsmenn til um ferð ÞórólfS. Eg. 78.

vita: 3. with the particle ‘at;’ þóttisk Þorkell vita at Grímr var þar, Dropl. 34; hana vissi at skíða-hlaði var við dyrr þær, 29; eigi munda ek vita at blóðrefillinn kæmi við mik í gær líttað, FmS. xi. 144: veitka ek nema þú þykkisk nú minn lávarðr, Hkr. iii. 376.

vita: III. in exclamations; hvat veit ek hvárt menn munu aldri hætta lygi-sögum, Fb. i. 184; var þetta hans bani, sem vita mátti, i. e. of course, Stj. 541; hvat ek veit, hvárt ek mun, what know I! should I? …, as an interjection, Nj. 85; veiztu, ef þú vin átt, farðú at finna opt, Hm. 43; veit þat trúa mín, upon my faith! Edda; veit menn, mod. viti menn! see maðr B. 3; hvar viti menn (whoever knew) slíku bellt við konungmann, Eg. 415; hvar viti áðr orta mærð með æðra hætti, Edda (Al. (C. I.)">Ht.)

vita: IV. to see, try; má ek vita at ek fá af henni nökkurn vísdóm, Stj. 491; ek mun ríða ok hitta Óspak, ok vita at hanni vili sættask, Band. 5; ok vita at vér næðim Sokka víkingi, FmS. ii. 5; sá skal vita, er á strenginum heldr, hvárt hann skelfr, Fb. ii. 129; vil ek fara ok vita, at ek mega bjarga honum, 623. 16; vittu ef þú hjálpir, see if than canst help, Og. 5; vit at þú náir sverði því, Dropl. 28; fara heim ok vita hvers víss yrði, Nj. 114; vér skulum hlaupa at fylkingu þeirra, ok vita at vér komimk svá í gegnum, Fær. 81; skal yðr þat heimilt, ok vita at þit þroskizk hér, 45; sendi Sirpa bónda sinn at vita sér um brún-gras, to fetch for her (cp. vitja), Finnb. 258; ókunnugr ertú mér, ok vil ek vita við skipverja hvat þeim sýnisk ráð, Fbr. 62 new Ed.; ok bað hana vita af hón kenndi höfuðit, Bjarn. 68.

vita: V. to look towards, of a place, = Lat. spectare ad, vergere in; in þat er vissi til norðr-ættar, Edda 22; sá armr er vissi at dikinu, FmS. vi. 406; ok lögðusk þaðan undir sem at veit bænum, viii. 377; bæði þat er aptr vissi ok fram, vii. 94; á þann bekk er vissi móti sólu, vi. 439; þann arminn er vissi at sjánum, viii. 115; rökðu þangat sporin sem klaufirnar höfðu vitað, Ó. H. 152; vissu þá grundvellir upp, en veggir í jörð niðr, SkS. 142 new Ed.; fætr vissu upp, Eg. 508; þar á eynni er vissi til Atleyjar, 222; þeir fundu vínvið allt þar sem holta vissi, they found the vine wherever there was woodland, Þorf. Karl. 420; en þróask, ef hann vissi til mikilleiks, if it shewed growth, Korm. 8; allt þat er honum þótti grjóts vita, þótti honum við gull glóa, Konr.

vita: 2. metaph. to come under that and that head, to respect, mean, have such and such bearing; sökin veit til lands-laga en ekki til Bjarkeyjar-réttar, this case comes under the country-law, and not under the town-law, FmS. vii. 130; eigi veit þannig við, that is not the case, Nj. 180; ef öðru-vísi veit við, Al. 106; seg mér et sanna, hversu við veit, how things stand, FmS. iii. 70; konungr svarar, at mál þat vissi allt annan veg við, Ó. H. 199; hvat veit hrygð þessi? Stj. 600; hvat veit óp þetta, what means this shouting? FmS. viii. 141; hvat vissi laga-frétt sú er Emundr spurði í gær? Ó. H. 87; skipan er hér á vorðin, ok veit ek eigi hvat þat veit, I know not what it means, cannot understand it, FS. 6; þat man eigi öngra tíðenda vita, i. e. that will mean something great, Nj. 83; gör sem ek býð þér, ok kann vera, at þór viti vel, do as I bid thee, and may be, it will be well with thee, 655 xiii. B. 4; ok rædda um þat at nú mundi vel vita, Ísl. ii. 354; hræzlu (gen.) þat vissi, it savoured of fear, Am. 97; ekki vita slík orð lítils, Sd. 151; hlæra þú af því at þér góðs viti, it is for no good that thou laughest, Bkv. 2. 31; er lítils góðs vissi, Barl. 20: þá gleði er viti til meins, Hom. (St.); þat er til hans veit, what respects him, Orkn. 314; þat er til heiðins siðar veit, n. G. l. i. 383.

vita: 3. vita á, to forebode; brakar í klaufum, vind mun á vita, Mar. 1057 (cp. á-vitull); það veit á regn, storm, …, of weather markS.

vita: B. Recipr. to know of one another; þeir vissusk jafnan til í hafinu, Landn. 56; ok vitask þeir við mála-munda þann sín á miðli, to know mutually, Grág. i. 469; better, ok vitusk þeir þat við mála-munda þann, Kb. i. 131.

vita: 2. pasS.; skyldi aldrei annat vitask, to be known, FaS. i. 22.

vita: 3. part.; vitandi né valdandi þessa verks, FmS. ix. 412; margs vitandi, Vsp. 20, Edda 11; vitandi vits, Hm. 17, FmS. v. 258 (cp. A l); vitandi mann-vits, Edda 9; viss vitandi, intentionally, knowingly, jb. 309 A; visir vitendr, Grág. (Kb.) i. 243, ii. 57; visar vitendr, Grág. i. 228.

vita: 4. the past pret.; á morgun skal okkur saga vituð verða, to be known, proved, 655 xiii. B. 1; þat mátti eigi vitað verða, 625. 83; ef þetta er satt, þá er þat vitað (clear, manifest) at hón hefir eigi mær verit, FmS. x. 294; þat er vitað (well known) at sjá. maðr er afbragð annarra manna, vi. 144; ok er þat vitað hver stóriðendi görðusk um hans mál, vii. 124; sá er þeim völlr of vitaðr, that field is marked out for them, Vþm. 18; valr vitinn Friggjar faðm-byggvi, allotted to Odin, Hornklofi.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚢᛁᛏᛅ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Abbreviations used:

A. S.: Anglo-Saxon.

cp.: compare.

Dan.: Danish.

e. g.: exempli gratia.

Engl.: English.

f.: feminine.

Germ.: German.

gl.: glossary.

Goth.: Gothic.

Gr.: Greek.

Hel.: Heliand.

imperat.: imperative.

l.: line.

Lat.: Latin.

m.: masculine.

mod.: modern.

n.: neuter.

neg.: negative.

part.: participle.

plur.: plural.

pres.: present.

pret.: preterite.

S.: Saga.

subj.: subjunctive.

uff.: suffix.

Swed.: Swedish.

Ulf.: Ulfilas.

v.: vide.

gen.: genitive.

l. c.: loco citato.

pl.: plural.

i. e.: id est.

L.: Linnæus.

metaph.: metaphorical, metaphorically.

pr.: proper, properly.

pass.: passive.

s. v.: sub voce.

Works & Authors cited:

Fms.: Fornmanna Sögur. (E. I.)

Hbl.: Harbarðs-ljóð. (A. I.)

Hkr.: Heimskringla. (E. I.)

Hm.: Hává-mál. (A. I.)

Skv.: Sigurðar-kviða. (A. II.)

Bjarn.: Bjarnar Saga. (D. II.)

Bs.: Biskupa Sögur. (D. III.)

Fb.: Flateyjar-bók (E. I.)

Flóv.: Flóvents Saga. (G. II.)

Gísl.: Gísla Saga. (D. II.)

Grág.: Grágás. (B. I.)

Blas.: Blasius Saga. (F. III.)

Eg.: Egils Saga. (D. II.)

Nj.: Njála. (D. II.)

El.: Elis Saga. (G. II.)

Finnb.: Finnboga Saga. (D. V.)

Vsp.: Völuspá. (A. I.)

Þkv.: Þryms-kviða. (A. I.)

Dropl.: Droplaugar-sona Saga. (D. II.)

Edda: Edda. (C. I.)

Ht.: Hátta-tal. (C. I.)

Stj.: Stjórn. (F. I.)

Band.: Banda-manna Saga. (D. II.)

Fbr.: Fóstbræðra Saga. (D. II.)

Fær.: Færeyinga Saga. (E. II.)

Og.: Oddrúnar-grátr. (A. II.)

Karl.: Karla-magnús Saga. (G. I.)

Konr.: Konráðs Saga. (G. III.)

Korm.: Kormaks Saga. (D. II.)

Ó. H.: Ólafs Saga Helga. (E. I.)

Sks.: Konungs Skugg-sjá. (H. II.)

Þorf. Karl.: Þorfinns Saga Karlsefnis. (D. II.)

Al.: Alexanders Saga. (G. I.)

Am.: Atla-mál. (A. II.)

Barl.: Barlaams Saga. (F. III.)

Bkv.: Brynhildar-kviða. (A. II.)

Fs.: Forn-sögur. (D. II.)

Hom.: Homiliu-bók. (F. II.)

N. G. L.: Norges Gamle Love. (B. II.)

Orkn.: Orkneyinga Saga. (E. II.)

Sd.: Svarfdæla Saga. (D. II.)

Mar.: Maríu Saga. (F. III.)

Kb.: Konungs-bók. (B. I, C. I, etc.)

Landn.: Landnáma. (D. I.)

Fas.: Fornaldar Sögur. (C. II.)

Vþm.: Vafþrúðnis-mál. (A. I.)

➞ See all works cited in the dictionary

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages descending from Old Norse.