Staðr

Old Norse Dictionary - staðr

Meaning of Old Norse word "staðr" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

staðr Old Norse word can mean:

staðr: 1. m., gen. staðar, dat. stað, and older staði, pl. staðir: [from standa; Ulf. staþs = τόπος; A. S. stæð; Engl. stead in home-stead; Dan. stæd; Germ. statt]:—a ‘stead,’ place, abode; stjörnur þat né vissu hvar þær staði áttu, Vsp. 5; sessa ok staði, LS. 7; fá mönnum stað ok mála, Grág. i. 473; nú hefir maðr eigi stað þeim mönnum, 465; færa úmaga til staðar, 256; færa varnað til staðar, D. I..)">Eg. 535; koma í þann stað, Grág. i. 485; í einn stað, in one place; í annan stað, in another place, 656 C. 11; fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place, D. I..)">Eg. 577; í einhverjum stað, in some place, somewhere, SkS. 94; í einum stað í England, somewhere in England, FmS. x. 392; ek hefi í einum stað á stofnat, D. I..)">Nj. 3; í öllum stöðum, in all places, altogether, Grág. ii. 178; í öllum stöðum þeim, er…, in every case, where …, i. 153.

staðr: 2. skipta í tvá, fjóra, sextán … staði, to divide into two, four, sixteen … parts, 656 C. 16; skiptask í tvá staði, Fb. ii. 437:—fara af stað (mod. á stað), to go away, leave, Gþl. 177; hafa sik af stað, to absent oneself, Fb. i. 565; bíða e-s ór stað, to wait in one’s place, wait till one is attacked, FmS. iv. 268, viii. 48, 318, 355; ráða e-u til staðar, to settle, ii. 78, D. I..)">Ld. 178; gefa e-u stað, or gefa staðar, to stop, halt, Edda (pref.) 3, 40, FmS. vi. 384 (gefa A. v. 3), viii. 400; nema stað or staðar, to stop, D. I..)">Nj. 18, 54, 132, Dropl, 29, FmS. i. 167, 206, FaS. ii. 535, D. I..)">Ld. 104, BS. i. 144, Edda 40 (nema A. 5); leita staðar, to seek a place (privy), Hm. 113. Hkr. i. 16, Fær. 197 (leita I): to seek an outlet, FaS. ii. 528; ganga at staðar, cacare, n. G. l. i. 127.

staðr: 3. adverbially, í stað, on the spot, at once, presently, Dropl. 9, FaS. ii. 508, Stj. 263, 505, FmS. iv. 249; rétt í stað, just now, Flóv. 7; í marga staði, in many respects, FmS. vii. 221; í engan stað, noways, i. 80; í alla staði, in every respect, D. I..)">Nj. 213, 224, 237, FmS. vi. 59, xi. 58; í staðinn. instead, Grág. i. 61, FmS. i. 24, D. I..)">Nj. 73, Fb. i. 285; í annan stað, on the other hand, secondly. FmS. vi. 191, D. I..)">Nj. 210, 216:—gen. as adverb, alls staðar, everywhere; annars S., elsewhere; einhvers-staðar, nökkurs-S., somewhere; marg-staðar, fás staðar, in many places, in few places; né eins staðar, nowhere; sums-staðar, somewhere; see allr, annarr, einn, nekkverr, margr, sumr.

staðr: 4. metaph. a goal, aim; hvern stað á sættar-umleitan þessi, FmS. ix. 51; ef þann stað tæki vizka þeirra, H. E. i. 249; vil ek vita hvern stað eiga skal málit, I wish to know the final answer, Ísl. ii. 216: hann spyrr hvern skal eiga hans mál, D. I..)">Eb. 132; koma í einn stað niðr, to turn out the same way, Fb. ii. 168.

staðr: II. spec. usages, a stop, pause, hesitation; þeim varð staðr á um andsvörin. FmS. ix. 461; nú drepr ór hljóð, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó vánu bráðara, xi. 115.

staðr: 2. elasticity, of steel or the like; ok dregr ór allan staðinn ór honum, it (the bow) lost all its elasticity, 623. 19; var þá ór sverðinu allr staðrinn, D. I..)">Sd. 118, 132; staðr í sverði, Kormak, freq. in mod. usage:—strength of mind, courage, þann úhreinan anda er hann átti eigi stað við at sjá, Sturl. iii. 246; mun hann ekki eiga stað við sjónum haus, he will not be able to stand his looks, FmS. iv. 242; ef þú þykkisk mega göra stað í hestinn (make the horse firm), þá far til, BS. i. 633.

staðr: 3. a mark, print; sýndi hann oss á sínum limum járna stað ok banda, Hom. 121; sá þar öngan stað (no marks, traces were seen) þeirra tíðenda er þar hofðu orðit, Fb. i. 283.

staðr: III. a church-establishment (church, see, convent); höfuð-kirkja á staðinum, FmS. ix. 369; staðrinn í Skálaholti, S. á Hólum, or Hóla-staðr, á staðnum á Hólum, BS. i. passim; staðr í Lundi, Ann. 1234; klaustr eða aðrir stórir staðir, FmS. xi. 202; Brandr er setti stað (a benefice) at Húsa-felli, D. I..)">Ld. 332; staðr í Viðey (a convent), D. I. i. 512 stað hér at Helgafelli, 282: a town, staðr í Lybiku, FmS. x. 48; S. í Óðinsvé, xi. 267; þann inn dýrliga stað (Konunga-hella), vii. 187; stað eða borg, K. Á. 222: staðar-ábúð, staðar-bót, staðar-spjöll; staðar-bú, a rectory; staðar-eign, church-possession; staðar-fé, church-property; staðar-forráð, administration of church-establishments; staðar-jörð, a glebe; staðar-prestr, a parish-priest; staðar-setning, an establishment, Sturl. i. 113, 143, iii. 229, Vm. 6, Ám. 28, Dipl. iii. 4, v. 18, BS. i. 546; staða-mál, the church contest, the name given to the struggle between clergy and laity about the ownership and administration of the churches and glebes (staða-forráð), which took place in Icel. at the end of the 13th century, and was partly settled by the agreement of A. D. 1296, BS., Arna S., Ann. passim; staða-menn, the lay proprietors of the church estates, Arna S.; staða-gjafir, the yielding up of staðir, Ann.

staðr: 2. ‘staðr’ was hence (but always in sing.) added to several local names where such an establishment had been erected, e. g. Staðr, Staðar-fell, Staðar-hraun, Staðar-hóll, as also Mel-staðr, Reyni-staðr, the old names in the heathen age of these places being Fell, Hraun, Hóll, Melr, see Sturl., Band., Bjarn.

staðr: 3. again, the plur. -staðir is freq. in local names of the heathen age; Grani bjó at Grana-stöðum, Grímarr á Grímars-stöðum, Höskulds-staðir, Alreks-staðir …, Landn., FmS. passim, see also map of lcel.

staðr: 2. adj. restive, of a horse; hross skjart eða statt, Gþl. 504; verða staðr at, to stop, start, from surprise, Korm. 76; þá varð þeim staðara at höggva, FmS. ix. 225.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᛋᛏᛅᚦᚱ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Abbreviations used:

A. S.: Anglo-Saxon.

Dan.: Danish.

dat.: dative.

Engl.: English.

f.: feminine.

gen.: genitive.

Germ.: German.

gl.: glossary.

l.: line.

m.: masculine.

n.: neuter.

pl.: plural.

S.: Saga.

Ulf.: Ulfilas.

L.: Linnæus.

mod.: modern.

pref.: preface.

v.: vide.

metaph.: metaphorical, metaphorically.

spec.: specially.

freq.: frequent, frequently.

A. D.: Anno Domini.

Icel.: Iceland, Icelander, Icelanders, Icelandic.

e. g.: exempli gratia.

sing.: singular.

plur.: plural.

adj.: adjective.

Works & Authors cited:

Eg.: Egils Saga. (D. II.)

Fms.: Fornmanna Sögur. (E. I.)

Grág.: Grágás. (B. I.)

Ls.: Loka-senna. (A. I.)

Nj.: Njála. (D. II.)

Sks.: Konungs Skugg-sjá. (H. II.)

Vsp.: Völuspá. (A. I.)

Bs.: Biskupa Sögur. (D. III.)

Edda: Edda. (C. I.)

Fas.: Fornaldar Sögur. (C. II.)

Fb.: Flateyjar-bók (E. I.)

Fær.: Færeyinga Saga. (E. II.)

Gþl.: Gulaþings-lög. (B. II.)

Hkr.: Heimskringla. (E. I.)

Hm.: Hává-mál. (A. I.)

Ld.: Laxdæla Saga. (D. II.)

N. G. L.: Norges Gamle Love. (B. II.)

Dropl.: Droplaugar-sona Saga. (D. II.)

Flóv.: Flóvents Saga. (G. II.)

Stj.: Stjórn. (F. I.)

Eb.: Eyrbyggja Saga. (D. II.)

H. E.: Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)

Sd.: Svarfdæla Saga. (D. II.)

Sturl.: Sturlunga Saga. (D. I.)

Hom.: Homiliu-bók. (F. II.)

Ann.: Íslenzkir Annálar. (D. IV.)

Ám.: Auðunnar-máldagi. (J. I.)

D. I.: Diplomatarium Islandicum. (J. I.)

Dipl.: Diplomatarium. (J. I.)

K. Á.: Kristinn-réttr Árna biskups. (B. III.)

Vm.: Vilkins-máldagi. (J. I.)

Band.: Banda-manna Saga. (D. II.)

Bjarn.: Bjarnar Saga. (D. II.)

Landn.: Landnáma. (D. I.)

Korm.: Kormaks Saga. (D. II.)

➞ See all works cited in the dictionary

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages descending from Old Norse.