Jartegn

Old Norse Dictionary - jartegn

Meaning of Old Norse word "jartegn" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

jartegn Old Norse word can mean:

jartegn
or jartein, later form jarteikn or even jarðteikn, but not so in good MSS.; in Thom. S. even spelt hjartegn; jargtegn (badly), FmS. xi. 38: that the syllable tein was sounded guttural is also shewn by the rhyme, slíks eru jarteignir, Eb. (in a verse); and fregnar jartegnir, Leiðarv. 6; but also hrein … jarteinir, 36: in the Rekst. the former syllable jart is rhymed on bjart: [Hel. word-têkan, O. H. G. and mid. H. G. wort-zeichen shew the true etymology to be word-token, whence, by a false etymology, arose the mid. H. G. and mod. Germ. war-zeichen; in the Scandin. the w was changed into j, Dan. jertegn, Grimm’s Gramm. ii. 481, note; the word is however scarcely genuine Scandinavian, although it occurs in poems of the former part of the 11th century, e. g. the Rekst., as also in Eb. in the Hrafnsmál; but it is freq. used in the Sagas]:
jartegn
I. a token, a ring, knife, belt, sword, or the like; properly, ‘a word’s token,’ which a messenger had to produce in proof that his word was true; orð ok jartegnir, orðsending ok jartegnir, FmS. i. 21. Eg. 36. 167, 467, 477; erendi ok j., 472; bréf ok j., FmS. vii. 47, (see bréf); með skilríkum vitnum ok jartegnum, Gþl. 60; senda menn með jartegnum, Eg. 67; fá e-m jartegnir sínar, bera fram jartegnir e-s, 96; bera upp örendi sín ok sýna jartegnir, Ó. H. 53; fingrgull þetta fær þú Rögnvaldi jarli, þær jartegnir mun hann kenna, id.; bar hann fram orðsendingar konungs ok sýndi þat með jartegnum, Eg. 38; þeim er taka vilja við vináttu minni ok jartegnum, Ó. H. 75; vera til jartegna, to be a token or proof of a thing, Eg. 49, 768; hafa e-t til jartegna, use as a token, proof, SkS. 725 B, FmS. viii. 197, Gísl. 97; nú tak hér gullit ok haf til jartegna, FS. 8; nú er hér gull er þú skalt bera til jarteigna, at ek sendi þik, 7; fluttu sendimenn hér með konungi berar jarteignir af jarli at þeir fóru með sönnum hans eyrendum, Hkr. i. 327; sannar jartegnir, til sannra jartegna at þú segir satt, þá fær þú honum, FmS. iii. 61, Eg. 28, 476; þat eru miklar jartegnir, hve hlyðnir …, it is a great token, how …, Íb. 16; þat vóru jarteinir, at herr var í landi, it served as a token, that …, FmS. i. 167.
jartegn
II. in sing. as well as plur. a miracle, esp. as a token or proof of the holiness of a saint, Nj. 162, Clem. 47, 59, FmS. vii. 351, xi. 38, Rb. 374, 418, Hkr. ii. 393; þat mun þér þykkja jartein—Þat kalla ek atburð, segir hann, en eigi jartein, Sturl ii. 54; báru jarteinir vitni heilagleik hans, GrEg. 57; Guðs jarteinir, FmS. i. 133.
jartegn
2. a mystery; vita jartegnir ríkis Guðs, Hom. 67 (Mark iv. 11): in mod. usage, n. T., PasS., Vídal., krapta-verk, and not jarteikn.
jartegn
III. gramm. token, value, of a letter; hafa eitt hljóð ok jartein, Skálda 166 (Thorodd); þeirra stafa má þarnask ef vill í váru máli, þvíat engi er einka jartein þeirra, 167; líkneski, nafn ok j., id.
jartegn
COMPDS: jarteinabók, jarteinagörð, jarteinakraptr, jarteinamaðr, jarteinarsamliga.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᛁᛅᚱᛏᛁᚴᚾ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Abbreviations used:

Dan.
Danish.
e. g.
exempli gratia.
freq.
frequent, frequently.
Germ.
German.
Hel.
Heliand.
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
l.
line.
m.
masculine.
mid. H. G.
middle High German.
mod.
modern.
n.
neuter.
O. H. G.
Old High German.
S.
Saga.
Scandin.
Scandinavia, Scandinavian.
v.
vide.
esp.
especially.
plur.
plural.
sing.
singular.
gramm.
grammar.

Works & Authors cited:

Eb.
Eyrbyggja Saga. (D. II.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
Gísl.
Gísla Saga. (D. II.)
Gþl.
Gulaþings-lög. (B. II.)
Hkr.
Heimskringla. (E. I.)
Íb.
Íslendinga-bók. (D. I.)
Ó. H.
Ólafs Saga Helga. (E. I.)
Sks.
Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
Clem.
Clements Saga. (F. III.)
Greg.
Gregory. (F. II.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Rb.
Rímbegla. (H. III.)
Hom.
Homiliu-bók. (F. II.)
N. T.
New Testament.
Pass.
Passiu-Sálmar.
Vídal.
Vídalíns-Postilla.
Skálda
Skálda. (H. I.)
➞ See all works cited in the dictionary

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages descending from Old Norse.

Back