Fram

Old Norse Dictionary - fram

Meaning of Old Norse word "fram" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

fram Old Norse word can mean:

fram
adv.—the Icel. has a triple adverbial form, fram, denoting the going to a place (ad locum); frammi, the being in a place (in loco); framan, the going from a place (a loco)—compar. framarr (mod. framar) or fremr, = Goth. framis; superl. framast (framarst) or fremst: proncd. with a double m = framm; and that such was the case in olden times may be seen from FmS. vi. 385 and Skálda 168, 171. This adv. with its compds and derivatives may be said to have been lost in Germ. as well as Engl., and at a very early time. Even Ulf. uses fram as a prep. in the sense of ἀπό, like the A. S. and Engl. from, Swed. från: only in two passages Ulf. uses fram as adv., viz. Rom. xiii. 12, where he renders ‘the night is far spent’ (nóttin er um liðin of the Icel. n. T.) by framis galeiþan, which recalls to mind the Icel. fram-liðinn = deceased, past; and Mark i. 19, where προβαίνειν is rendered by gaggan framis = Icel. ganga framarr or ganga fram; cp. also the Goth. compds fram-gahts = progress, Philipp. i. 25; fram-aldrs = stricken in years; fram-vigis = Icel. fram-vegis; fram-vairþis = further: in O. H. G. vram = ultra still occurs, but is now lost in Germ. as well as in Engl.: the Icel., on the other hand, makes a clear distinction between the prep. frá (from) and fram, on, forward, = Gr. πρόσω, Lat. porro, pro-; in some compds the sense from appears, e. g. framandi, a stranger,—Ulf. framaþeis, prop. one who is far off or from far off; so also fram-liðinn, gone, past; ganga fram, to die.
fram
A. fram, forward, (opp. to aptr, backward); aðra leið aptr en fram, 655 xxxii. 18; hann féll fram á fætr konungi, he fell forward on his face at the king’s feet, Eg. 92; stefna fram (to go on) hina neðri leið, 582; brautin liggr þar fram í milli, id.; cf þeir vilja fram, or, fram á leið, forward, SkS. 483; fram rétt, straight on, FmS. ii. 273, v. l.; fram, fram! on, on! a war cry, Ó. H. 215: koma fram, to reappear, arrive, after being long unheard of; hann kom fram í Danmörku, FmS. i. 62; hann kom fram í kaupstað þeim er …, Ísl. ii. 332; ok kómu þar fram, er Kirjálar vóru á fjalli, Eg. 58: the phrase, fram í ættir, in a far or distant degree (of relationship), 343: people in Icel. in the 14th century used to say, fram til Noregs, up to Norway (cp. up to London), Dipl. ii. 15, 16.
fram
II. fram is generally applied to any motion outwards or towards the open, opp. to inn, innar; thus fram denotes the outer point of a ness, fram á nes; Icel. also say, fram á sjó, towards the high sea, (but upp or inn at landi, landwards); also, towards the verge of a cliff or the like, fram á hamarinn (bergit), Eg. 583: when used of a house fram means towards the door, thus, fara fram í dyr (eldhús), but inn or innar í baðstofu (hence fram-bær), var hón ávalt borin fram ok innar, she was borne in a litter out and in, BS. i. 343: of a bed or chair fram denotes the outside, the side farthest from the wall, horfir hón til þils, en bóndi fram, she turned her face to the wall, but her husband away from it,gl. 31.
fram
β. again, Icel. say, fram á dal, up dale, opp. to ofan dalinn, down dale.
fram
III. without motion, the fore part, opp. to aptr, hinder part (cp. fram-fætr); aptr krókr en fram sem sporðr, FmS. ii. 179; maðr fram en dýr aptr (of a centaur), 673. 2, SkS. 179; aptr ok fram, fore and aft, of a ship, FmS. ix. 310.
fram
IV. joined with prepp. or particles, Lat. usque; bíða fram á dag, fram á nótt, fram í myrkr, to wait far into the day, night, darkness, BS. ii. 145; bíða fram yfir, er fram um Jól, etc., to bide till after Yule; um fram, past over; sitja um þat fram er markaðrinn stóð, to stay till the fair is past, Fb. i. 124; fram um hamarinn (bergit), to pass the cliff, Eg. 582; ríða um fram, to ride past or to miss, Nj. 264, mod. fram hjá, cp. Germ. vorbei:—metaph., vera um fram e-n, above, surpassingly; um fram aðra menn, Fb. i. 91, FmS. vi. 58, passim; um alla hluti fram, above all things: yfir alla hluti fram, id., Stj. 7: besides, SkS. 41 new Ed.: fyrir lög fram, in spite of the law, FmS. iii. 157; fyrir rétt fram, 655 xx. 4; fyrir lof fram, without leave, Grág. i. 326; fyrir þat fram, but for that, ii. 99: the phrase, fyrir alla hluti fram, above all things, 623. 19.
fram
β. temp., fyrir fram means beforehand, Germ. voraus; vita, segja fyrir fram, to know, tell beforehand, Germ. voraus-sagen.
fram
γ. fram undan, projecting, stretching forward; fram undan eyjunni, FmS. ii. 305.
fram
δ. the phrase, fram, or more usually fram-orðit, of time, hvað er fram-orðit, how late is it? i. e. what is the time? Ld. 224; þá var fram-orðit, it was late in the day, Clem. 51; þá er fram var orðit, 623. 30: dropping ‘orðit,’ þeir vissu eigi hvat fram var (qS. fram orðit), they did not know the time of day, K. Þ. K. 90: with gen., fram-orðit dags, late in the day, FmS. xi. 10, Ld. 174; áfram, on forward, q. v.
fram
V. with verbs,
fram
α. denoting motion, like pro- in Latin, thus, ganga, koma, sækja, falla, fljóta, renna, líða, fara … fram, to go, come, flow, fare … forward, Eg. 136, FmS. ii. 56, Jb. 75, passim: of time, líða fram, BS. ii. 152 (fram-liðinn).
fram
β. rétta, halda fram, to stretch, hold forth, Nj. 3; flytja, bera, draga, leiða, færa, selja, setja fram, to bring … forward, SkS. 567; leggja fram, to ‘lay forth,’ discharge, FmS. v. 293, Nj. 3, 11; bjóða fram, to offer; eggja, hvetja fram, to egg on; segja fram, to pronounce; standa, lúta fram, etc.
fram
γ. sjá, horfa, stökkva … fram fyrir sik, to look, jump forward, opp. to aptr fyrir sik, Nj. 29:—imperS., e-m fer fram, to grow, make progress; skara fram úr, to stand out.
fram
B. frammi, (for the pronunciation with a double m vide Skálda 169,) denotes in or on a place, without motion, and is formed in the same way as uppi from upp, niðri from niðr; Icel. thus say, ganga fram, niðr, upp, to go on, go down, go up; but vera frammi, niðri, uppi, to be in, etc.; if followed by a vowel, the final i may be dropt, thus, vera frammi á dal, or framm’ á dal, Hrafn. 6; sitja framm’ fyrir hásæti (= frammi fyrir), Ó. H. 5; just as one may say, vera niðr’ á (qS. niðri á) engjum, upp’ á (= uppi á) fjalli: as to direction, all that is said of fram also applies to frammi, only that frammi can but denote the being in a place; Icel. thus say, frammi á dal in a dale, frammi í dyrum in-doors, frammi á fjalli on a fell, frammi á gólfi on the floor, frammi á sjó, etc.; þeir Leitr sitja frammi í húsum, Fær. 181, cp. also Hrafn. 1; sitja (standa) frammi fyrir e-m, to sit (stand) before one’s face, Hkr. ii. 81.
fram
II. metaph. the phrase, hafa e-t frammi, to perform a thing, Nj. 232, SkS. 161: to use, shew, in a bad sense, of an insult, threatening, or the like; hafa þeir f. mikil-mæli ok heita afarkostum, Hkr. i. 191: the particle í is freq. prefixed, hafa í frammi, (not á frammi as áfram, q. v.); svá fremi skaltú rógit í frammi hafa, Nj. 166; þarftú þá fleira í frammi at hafa en stóryrði ein ok dramblæti, FaS. i. 37; hafðú í frammi kúgan við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215: to exercise, BS. i. 852; hafa f. ípróttir, FmS. ix. 8 (rare); láta, leggja f., to contribute, produce, FaS. iii. 118, FmS. vi. 211.
fram
C. framan, from the front side; framan at borðinu, to the front of the table, Fb. ii. 302; framan at e-u, in the face or front of (opp. to aptan að, from behind); skaltú róa at framan borðum skútunnar, thou shall row towards the boards of the boat, of one boat trying to reach another, Háv. 46; taka framan af e-u, to take (cut) from the fore part, Od. xiv. 474; framan á skipinu, the fore part of the ship, FmS. ii. 179; framan um stafninn, vi. 78.
fram
β. temp., framan af sumri, vetri, hausti, váti, the beginning, first part of summer …; also simply framan af, in the beginning.
fram
γ. of the fore part of the body; nokkut hafit upp framan nefit, Ld. 272; réttnefjaðr ok hafit upp í framan-vert, a straight nose and prominent at the tip, Nj. 29; framan á brjóstið, on the breast; framan í andlitið, in the face; framan á knén, í stálhúfuna framan, FmS. viii. 337; framan á þjóhnappana, Sturl. i. 14 (better aptan á).
fram
δ. with the prep. í preceding; í framan, adv. in the face; rjóðr í framan, red in the face; fölr í framan, pale-faced, etc., freq. in mod. use.
fram
2. fyrir framan, before, in front of, with acc. (opp. to fyrir aptan, behind); fyrir framan slána, Nj. 45; fyrir framan hendr honum, 60; fyrir framan hamarinn, Eg. 583; fyrir framan merki, FmS. i. 27, ii. 84: as adv., menn stóðu með vápnum fyrir framan þar sem Flosi sat, before F. ‘s seat, Nj. 220; þá var skotið aptr lokhvílunni ok sett á hespa fyrir framan, FmS. ii. 84: að framan, above.
fram
3. as framan is prop. an adv. from the place, Icel. also say, koma framan af dal, framan af nesi, framan ór dyrum, etc., to come down the dale, etc., vide fram above.
fram
4. ‘framan til’ in a temp. sense, up to, until; nú líðr til þings framan, it drew near to the time of parliament, Nj. 12; líðr nú til þings framan, Ld. 88; leið nú framan til Jóla, Ísl. ii. 42; framan til Páska, Stj. 148; framan til vetrnátta, D. n.; framan til þess er hann átti við Glám, Grett. 155; framan til Leiðar, Anal. 172; frá upphafi heims framan, from the beginning of the world, Ver. 1; in mod. usage simply fram in all such instanceS.
fram
D. compar. framarr, farther on; superl. framast, fremst, farthest on:
fram
1. loc., feti framarr, a step farther on, Lv. 59; þar er þeir koma framast, the farthest point they can reach, Grág. i. 111; þar sem hann kömr framast, 497; hvar hann kom framarst, FmS. xi. 416; svá kómu þeir fremst at þeir unnu þá borg, i. 114; þeir eru mest til þess nefndir at framast (foremost) hafi verit, Ísl. ii. 368; þeir er fremst vóru, FmS. v. 78.
fram
2. temp. farthest back; er ek fremst um man, Vsp. 1; hvat þú fyrst um mant eða fremst um veizt, Vþm. 34; frá því ek má fremst muna, Dipl. v. 25.
fram
II. metaph. farther, more, superl. farthest, most; erat hann framarr skyldr sakráða við menn, Grág. i. 11; nema vér reynim oss framarr, Fær. 75; meta, hvárra þörf oss litisk framarr ganga, whose claim appeared to us the strongest, Dipl. ii. 5.
fram
β. with dat., venju framarr, more than usual; því framarr sem, all the more, FmS. i. 184.
fram
γ. with ‘en’ following; framar en, farther than, more than; mun hér því (therefore) framarr leitað en hvarvetna annars-staðar, FmS. i. 213; at ganga framarr á hendr Þorleiki en mitt leyfi er til, Ld. 154; hversu Þorólfr var framarr en ek, Eg. 112; framarr er hann en ek, he is better than I, Nj. 3; sókn framarr (rather) en vörn, 236; framarr en (farther than) nú er skilt, JS. 48; því at hann væri framarr en aðrir menn at sér, better than other men, Mar. 25.
fram
2. superl., svá sem sá er framast (foremost) elskaði, FS. 80; svá sem framast má, 655 xi. 2; sem Guð lér honum framast vit til, JS. 5: with gen., konungr virði hann framast allra sona sinna, FmS. i. 6; at Haraldr væri framast þeirra bræðra, 59; framast þeirra at allri sæmd, viii. 272.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚠᚱᛅᛘ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Abbreviations used:

adv.
adverb.
A. S.
Anglo-Saxon.
compar.
comparative.
cp.
compare.
e. g.
exempli gratia.
Engl.
English.
f.
feminine.
Germ.
German.
gl.
glossary.
Goth.
Gothic.
Gr.
Greek.
Icel.
Iceland, Icelander, Icelanders, Icelandic.
l.
line.
Lat.
Latin.
m.
masculine.
mod.
modern.
O. H. G.
Old High German.
prop.
proper, properly.
proncd.
pronounced.
S.
Saga.
superl.
superlative.
Swed.
Swedish.
Ulf.
Ulfilas.
v.
vide.
viz.
namely.
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
opp.
opposed.
pl.
plural.
v. l.
varia lectio.
etc.
et cetera.
metaph.
metaphorical, metaphorically.
gen.
genitive.
n.
neuter.
temp.
temporal.
i. e.
id est.
qs.
quasi.
q. v.
quod vide.
s. v.
sub voce.
impers.
impersonal.
pers.
person.
freq.
frequent, frequently.
acc.
accusative.
loc.
local, locally.
dat.
dative.

Works & Authors cited:

Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
N. T.
New Testament.
Skálda
Skálda. (H. I.)
Dipl.
Diplomatarium. (J. I.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Ó. H.
Ólafs Saga Helga. (E. I.)
Sks.
Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
Vígl.
Víglundar Saga. (D. V.)
Fb.
Flateyjar-bók (E. I.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Stj.
Stjórn. (F. I.)
Clem.
Clements Saga. (F. III.)
K. Þ. K.
Kristinn-réttr Þorláks ok Ketils = Kristinna-laga-þáttr. (B. I.)
Ld.
Laxdæla Saga. (D. II.)
Jb.
Jóns-bók. (B. III.)
Fær.
Færeyinga Saga. (E. II.)
Hkr.
Heimskringla. (E. I.)
Hrafn.
Hrafnkels Saga. (D. II.)
Fas.
Fornaldar Sögur. (C. II.)
Háv.
Hávarðar Saga. (D. II.)
Od.
Odysseifs-kvæði, prose, 1829.
Sturl.
Sturlunga Saga. (D. I.)
Anal.
Analecta. (D. II.)
D. N.
Diplomatarium Norvagicum. (J. II.)
Grett.
Grettis Saga. (D. II.)
Ver.
Veraldar Saga. (E. II.)
Lv.
Ljósvetninga Saga. (D. II.)
Vsp.
Völuspá. (A. I.)
Vþm.
Vafþrúðnis-mál. (A. I.)
Js.
Járnsíða. (B. III.)
Mar.
Maríu Saga. (F. III.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
➞ See all works cited in the dictionary

Also available in related dictionaries:

This headword also appears in dictionaries of other languages descending from Old Norse.

Back