Vinna

Old Norse Dictionary - vinna

Meaning of Old Norse word "vinna" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

vinna Old Norse word can mean:

vinna
pres. vinn, vinnr, older viðr, Gkv. 2. 30, FmS. vii. 239 (in a verse), Edda i. 492, Am. 45, Ad. 21, etc.; pret. vann, vannt (mod. vanst), vann; pl. unnu; subj. ynni; imperat. vinn; part. unninn (vunnu, vynni, vunninn): with suffixed pers. pron. vinn’k, Hm. 158; vann’k, Bkv. 2. 26: pres. reflex. vinnz, Grág. (Kb.) i. 3, 85, 86: pret. vannz, Stj. 131, and passim: with suffixed neg. vant-attu, thou workedest not, Hkv. 2. 20; plur. vinna-t, 2. 21; [Ulf. winnan = πάσχειν, ὀδυνασθαι; A. S., O. H. G., and Hel. winnan; Engl. win; Dan. vinde; Swed. vinna.]
vinna
A. To work, labour, of any household work, as also in a wider sense; fasta ok vinna til nóns, Dipl. ii. 14; hann var félauss ok vann til matar sér, worked for his food, 656 C. 24; þessi er svá röskliga vann, worked so well, Nj. 270; þat verðr hverr at vinna sem ætlað er, 10; vinna hvárt er vill, to do whichever he will, Grág. (Kb.) i. 99; eiga sem mest at vinna, to be very busy, Nj. 97; Ásmuudr vildi lítið vinna, would not work, Grett. 90; þrællinn vann allt þat er hann vildi … at honum þætti þrællinn lítið vinna, Nj. 73; hvat er þér hentast at vinna (?), 54; vinna verk sín, to do one’s work, Eg. 759; vinna e-m beinleika, beina, reiðu, to do one service, attend on him as a guest, FS. 52, MS. 623. 52, 54: ellipt., vinna e-m, to wait upon, tend; bað hana vinna þeim hjónum, Ld. 34.
vinna
2. to work, till, cultivate; þeim manni er jörðina vinnr ok erviðar, Stj. 30; vinnit hana (the earth) ok plægit, 187.
vinna
II. to work, perform; nú hefir þú þat unnit er þú munt eigi með feðr mínum lengr vera, Nj. 129; vinna e-m geig, bana, to work harm, death to, 253, Fbr. (in a verse), Korm. 116; v. e-m úsæmd, FS. 32; vinna e-m bót, to do good; er mörgum manni vann bót þeim er aðrar mein-vættir görðu mein, Landn. 211, Hkr. iii. 69; vinna bætr á e-u, to redress. Eg. 519; vinna e-m hefnd, to take revenge on: of feats, prowess, deeds, hvat vanntú meðan (?), Hbl.; keisari vann þar mikinn hernað, FmS. xi. 301; herja ok vinna margs kyns frægðar-verk, … af stórverkjum þeim er hann vann, x. 231, 232.
vinna
2. to win, gain; vann hann aptr borgir ok kastala, FmS. x. 231; vita ef ek mega aptr vinna þat ríki er látið er, id.; hann viðr sér frama, FaS. ii. 472; vinna mikla sæmd, FmS. i. 96; vinna land, kastala = expugnare, i. 23, vii. 79, x. 414; vinna undir sik allan Noreg, i. 4, 87; vinna orrostu, to gain a battle, vii. 123; vinna sigr, to gain a victory, i. 85, x. 231, passim; er vunninn var Ormrinn langi, iii. 29.
vinna
3. to conquer, vanquish; er hann vann konung svá ágætan, FaS. i. 34; vinnr Sigmundr hann skjótt, Fær. 82; at Egill ynni flesta menn í leikum, Eg. 191.
vinna
4. to avail; veit ek eigi hvat þat vinnr, FmS. vii. 160; margir lögðu gott til ok vann þat ekki, Sturl. iii. 261; vinna e-m þörf, to suffice, be sufficient, do, Grág. i. 457, Orkn. 138; þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu, H. E. i. 473; nægisk mér ok þörf vinnr, ef son minn Joseph lifir, Stj. 221; mætti þörf vinna lengi at ærnu lítið mjöl. BlaS. 43; þá tók hann sótt þá er honum vann at fullu, FmS. xi. 2; galdrinn vann honum at fullu, i. 100.
vinna
5. special usages; vinna eið, særi …, to take an oath, Grág., Nj., passim; þeir unnu honum land ok trúnað, swore homage to him, FmS. x. 401.
vinna
6. to make, followed by an adjective or participle; hann vann væltan hann, Post. 645. 68; hrútr, er hann mátti eigi heimtan vinna, Grág. i. 419; með sínum vælræðum vann hann yfir kominn Harald, FmS. x. 257; ef goðinn viðr eigi dóm fullan áðr sól komi á þingvöll þá er hann útlagr, Grág. (Kb.) i. 50; ef hann viðr dóminn fullan, 80; ef hann viðr eigi heimilt, ii. 142: esp. in poët. phrases, vinna e-n felldan, barðan, sáran, reiðan, hræddan, to make fallen, i. e. to fell, etc.; as also, vinna brotið = to break; vinna hefnt, to take revenge; vinna svarat e-u, to respond to, Lex. poët.; Paulus vann þat sannat, at …, Post. (Unger) 231.
vinna
III. with dat. to withstand (ellipt. for vinna við …?); sköpum viðr manngi, Am. 45; vinnat skjöldungar sköpum, Hkv. 2. 21; ek vætr honum vinna kunna’k, Vkv. 39; munat sköpum vinna, Skv. 1. 53; Korm. 104 (in a verse).
vinna
IV. to suffer, undergo; according to the Gothic this would be the original sense, but it only remains in such phrases as, vinna víl, vinna vás, Lex. poët.; vinna eld, to suffer fire, FmS. viii. 9.
vinna
V. with prepp.; vinna at, to ‘win to’ a thing, effect; þeir fá ekki at unnit, FmS. vii. 270; drekinn vinnr síðan at honum, does away with him, Stj.; vinna at sauðfé, svínum, to tend sheep, swine, Dropl. 16, Rm. 12; vinna at segli, to manage, attend to the sail, Grett. 94 B:—vinna á, to make, effect; höfum vér mikit á unnit, FmS. xi. 264; þú munt mikit á vinna um þetta mál, FaS. i. 459: to do one bodily harm, kill, ef griðungr viðr á manni, Grág. (Kb.) ii. 188; ef fé viðr á fé, i. 192; maðr vinnr á manni, Nj. 100, Lv. 29; á-unnin verk, bodily injuries, Kb. i. 145; maðr á sín at hefna, ef vill, sá er á verðr unnit, 147:—vinna fyrir, ok var ekki fyrir unnit um sumarit, Þorf. Karl. 414; vinna fyrir sér; vinna fyrir mat sínum, to win one’s food; hann vinnr ekki fyrir mat sínum, he wins not his bread (mat-vinnungr):—þat vinn ek til eingis at svíkja þá er mér trúa, Band. 31 new Ed.; vildi hann vinna þat til sættar með þeim bræðrum, FmS. iv. 17; hann hirti ekki hvat hann vann til ef hann fengi þat, x. 7; þat vil ek til vinna, Nj. 170; mun ek heldr þat til vinna at giptask Þorbirni, Ld. 70; vilja gjarna nökkut við hann til vinna, Fær. 25; það er ekki til vinnandi, it is not worth the trouble; fé því er ek vann til, earned, Eg. 519:—vinna við e-u, to withstand; sköpum viðr manngi, mátti hann eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi, FaS. i. 199:—vinna e-n yfir (Dan. overvinde), to overcome, FmS. iii. 156, Finnb. 266.
vinna
B. reflex., ekki unnusk þau mjök fyrir, they did little to support themselves, Ld. 146; láta fyrir vinnask, to forbear, desist from; þó skal enn eigi láta fyrir vinnask, FmS. vii. 116; Þorgeirr lét eigi fyrir vinnask um þetta mál, Rd. 296; lét prestrinn fyrir vinnask of umbræðuna þaðan frá, BS. i. 341.
vinna
2. to last, suffice; alla þessa þrjá daga vannsk (vannz Ed.) þeirra vegr, Stj. 131; ríki Assyriorum vannsk (lasted) um þúsund ára, 140; Illugi elti hann meðan eyin vannsk, to the end of the island, Grett. 172 new Ed.; meðan dagrinn vannsk, as long as the day lasted, till evening, FaS. iii. 4; festrin vannsk eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground, FmS. ix. 3: to reach, smíðuðu stöpul þann er vinna(sk) skyldi til himins, Edda (pref.); þar sátu konur úti frá sem vannsk, as there was room, FmS. x. 16; skyldi drekka saman karlmaðr ok kona svá sem til ynnisk, Eg. 247; meðan Jólin ynnisk, Hkr. i. 138 (vynnisk, FmS. 1. 32, l. c.); Ketill bað Eyvind svá vítt nema land at þeim ynnisk báðum til vel, Rd. 231; ef eigi vinnsk til (fé) til hvárs-tveggja, Grág. i. 288; fé þat skulu þeir hafa sem vinnsk, … ef fé vinnsk (vinnz Ed.) betr (Dan. slaae til), Grág. (Kb.) i. 85, 86; fé svá at vinnask mætti at ærnu þúsund manna, 623. 21; þess viðar er vinnask megi mál ok misseri, Hm. 59; ef hánum vinnsk (vinnz) eigi fróðleikr til þess, Grág. (Kb.) i. 209; vér trúum orku, afli ok sigr-sæli, ok vinnsk oss þat at gnógn, Ó. H. 202 (cp. ‘vinna þörf’ above); ek vinnumk eigi til þér at launa, I am unable to reward thee, Finnb. 238; ek vinnumk eigi at dýrka þitt nafn, Barl. 181.
vinna
II. recipr., vinnask á, to wound one another; þar er menn vinnask á, Grág.; þau vinnask á þann áverka, er …, Kb. ii. 40; vinnask á enum meirum sárum, K. Þ. K. 116.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚢᛁᚾᚾᛅ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Similar entries:

Abbreviations used:

A. S.
Anglo-Saxon.
Dan.
Danish.
Engl.
English.
etc.
et cetera.
f.
feminine.
gl.
glossary.
Hel.
Heliand.
imperat.
imperative.
l.
line.
m.
masculine.
mod.
modern.
n.
neuter.
neg.
negative.
O. H. G.
Old High German.
part.
participle.
pers.
person.
pl.
plural.
plur.
plural.
pres.
present.
pret.
preterite.
pron.
pronoun.
reflex.
retlexive.
S.
Saga.
subj.
subjunctive.
Swed.
Swedish.
Ulf.
Ulfilas.
v.
vide.
ellipt.
elliptical, elliptically.
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
esp.
especially.
i. e.
id est.
poët.
poetically.
dat.
dative.
cp.
compare.
l. c.
loco citato.
pref.
preface.
pr.
proper, properly.
recipr.
reciprocally.

Works & Authors cited:

Ad.
Arinbjarnar-drápa. (A. III.)
Am.
Atla-mál. (A. II.)
Bkv.
Brynhildar-kviða. (A. II.)
Edda
Edda. (C. I.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Gkv.
Guðrúnar-kviða. (A. II.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Hkv.
Helga-kviða Hundingsbana. (A. II.)
Hm.
Hává-mál. (A. I.)
Kb.
Konungs-bók. (B. I, C. I, etc.)
Stj.
Stjórn. (F. I.)
Dipl.
Diplomatarium. (J. I.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
Grett.
Grettis Saga. (D. II.)
Ld.
Laxdæla Saga. (D. II.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Fbr.
Fóstbræðra Saga. (D. II.)
Hbl.
Harbarðs-ljóð. (A. I.)
Hkr.
Heimskringla. (E. I.)
Korm.
Kormaks Saga. (D. II.)
Landn.
Landnáma. (D. I.)
Fas.
Fornaldar Sögur. (C. II.)
Fær.
Færeyinga Saga. (E. II.)
Blas.
Blasius Saga. (F. III.)
H. E.
Historia Ecclesiastica Islandiae. (J. I.)
Orkn.
Orkneyinga Saga. (E. II.)
Sturl.
Sturlunga Saga. (D. I.)
Lex. Poët.
Lexicon Poëticum by Sveinbjörn Egilsson, 1860.
Post.
Postula Sögur. (F. III.)
Skv.
Sigurðar-kviða. (A. II.)
Vkv.
Völundar-kviða. (A. II.)
Band.
Banda-manna Saga. (D. II.)
Dropl.
Droplaugar-sona Saga. (D. II.)
Finnb.
Finnboga Saga. (D. V.)
Karl.
Karla-magnús Saga. (G. I.)
Lv.
Ljósvetninga Saga. (D. II.)
Rm.
Rígsmál. (A. II.)
Þorf. Karl.
Þorfinns Saga Karlsefnis. (D. II.)
Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
Rd.
Reykdæla Saga. (D. II.)
Barl.
Barlaams Saga. (F. III.)
Ó. H.
Ólafs Saga Helga. (E. I.)
K. Þ. K.
Kristinn-réttr Þorláks ok Ketils = Kristinna-laga-þáttr. (B. I.)
➞ See all works cited in the dictionary

Back