Um

Old Norse Dictionary - um

Meaning of Old Norse word "um" in English.

As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:

um Old Norse word can mean:

um
umb, of, prep. (sounded umm); umb is used in the oldest vellums (the Eluc., Greg., Miracle-book, Jb.), and occurs now and then in later vellums (e. g. Orkn. 218, FmS. x. 378, xi. 63, 64), perh. from being a transcript of an old vellum; in rhymes, umb, trumbu, FmS. viii. (in a verse of A. D. 1184); for of see ‘of’ at p. 462, col. 2: [A. S. ymbe; Germ. um; um and yfir (q. v.) are identical.]
um
WITH acc.
um
A. Around; silki-hlað um höfuð, Ld. 188; um höfuð henni, 36; hafa um sik belti, Nj. 91, 184; um herðar sér, Ld. 56; leggja linda umb kistu, leggja lindann umb enn vanheila mann, BS. i. 337; gyrða um sik, SkS.; beta strengi um ásenda … festa endana um steina, Nj. 115; vefjask um fótinn, FmS. iv. 335; upp um herðarnar, Eg. 580; göra garð of engi, Grág. ii. 288; lykja um akra ok eng, Eg. 529; skjóta um hann skjaldborg, Nj. 274; slá hring um e-n, 275, Eg. 88; fara í hring um skipit, Ld. 56; taka um hönd e-m, Ó. H. 176; þar var poki um útan, Ld. 188; honum vefsk tunga um höfuð, Nj. 160; vefsk tunga um tönn (see tönn) … strjúka dúki um augu, FmS. v. 326, FS. 114 (in a verse); sjó, er fellr um heim allan, Róm. 193: Aðils jarl féll ok mart manna um hann, Eg. 297; tjalda um skip sín, FmS. xi. 63; hafa um sik (about oneself) fjölmenni, Eg. 12, 38; selit var gört um einn ás, Ld. 280.
um
II. about, all over, denoting the surface; manna-ferð um héraðit, Ld. 257; fylgja þeim um einn skóg, Karl. 348; hann hafði goðorð suðr um Nesin, Ísl. ii. 207; herja um Skotland, Írland, FmS. i. 23; næfrum var þakt um ræfrit, Eg. 90; dæma för úmögum um þat þing, Grág. i. 127; flýja hingað ok þangat um eyjarnar, FmS. vii. 43; um allar sveitir, all over the country, Boll. 362; kunnigt er mér um allt Ísland, Nj. 32; of allan Noreg, FmS. x. 118; um alla Svíþjóð, Ó. H. 17; um allt ríki sitt, Eg. 278; sitja um mitt landit, about the midland, FmS. i. 26; um miðjan skóginn er smáviði, Eg. 580; sjá um alla veröld, Ó. H. 202; kominn um langan veg, come a long way off, Stj. 366, Skv. 8; of lopt ok um lög, Hkv. 1. 21; fátt kom um lengra, farther off, Fb. ii. 303; hárit féll um hana alla, Landn. 151, FaS. i. 244; hárit hékk ofan um bringu, FaS. ii. 518: mikill um herðar, large about the shoulders, broad-shouldered, Nj. 200; þykkr um bóga, þeim manni er beit á of garðinn, Grág. ii. 286; skalat hann verja um bóstað hans, 222; kveðja um þann vetvang, 106; kveðja búa heiman um þann stað, i. 130, 355: liggja um strengi, Ld. 76; or liggja um akkeri, to ride at anchor, Eg. 261, 374, FmS. ii. 5, ix. 45, x. 351.
um
2. of proportion; margir vóru um einn, too many against one, Ld. 156; þar vóru fjórir of einn (four to one) mót Hákoni, FmS. x. 382; eigi minni liðs-munr, en sex mundi vera um Hákonar mann einn, i. 43; um einn hest vóru tveir menn, two men to each horse, vii. 295; sex menn sé um sáld, Grág. ii. 402: Hrafn var mjök einn um sitt, kept for himself, FS. 29; malit hefi ek mitt of leiti? GS. 16.
um
III. off, past, beyond (cp. yfir), with verbs denoting motion; fara … suðr um Stað, Eg. 12; norðr um Stað, FmS. vii. 7; sigla vestr um Bretland, Nj. 281; er þeir kómu fram um Bjarkey, Ó. H. 137; norðr um Jaðar, 182; austan um Foldina, Eg. 81; út um Eldey, Eb. 108; austr um búðina, Nj. 231; ríða um þá þrjá bæi, Grág. i. 432; hann hljóp um þá, ok í fjall upp, passed them by, Landn. 89; sigla svá um oss fram, Orkn. 402; leggja um skut þessu skipi, to pass by this ship, FmS. x. 346; leita langt um skamt fram, Nj. 207 (cp. Lat. quod petis hic est); vaða jörð upp um klaufir, Ld. 336; fram um stafn, Landn. 29; aptr um stafn, FmS. x. 266; honum var úhægt at höggva um bríkina, Sturl. iii. 219; ríða um tún, to pass by a place, Ísl. ii. 252; neðan um sáðlandit, Nj. 82; fara of engi manns, Grág. ii. 277; fara um góð héruð, Landn. 37; ganga upp um bryggjuna, Eg. 195; ganga um stræti, by the road, Korm. 228; róa út um sund, Eg. 385; kominn um langan veg, 410; þeim dropum er renna um þekjuna, FmS. i. 263.
um
2. over, across, along; sá er annan dregr um eldinn, FmS. i. 305; skyldi ganga um gólf at minnum öllum, to cross the flood, Eg. 253; but also to walk up and down the floor, 247; bera öl um eld, to bear the ale across the fire, FmS. vi. 442; slá um þvert skipit, Nj. 44; sigla vestr um haf, FmS. i. 22; ríða vestr um ár, austr um ár, Nj. 10, 99; suðr um sæ, Eg. 288; flytja e-n um haf, Nj. 128; austan um Kjöl, Ó. H.; sunnan um fjall, FmS. x. 3; suðr um fjall, Eg. 476; um þvera stofu, FmS. vi. 440; um þvera búð, Grág. i. 24; um þvert nesit, FmS. xi. 65; um öxl, round or across the shoulder, Ld. 276; um kné sér, across the knee, Eg. 304: the phrase, mér er e-ð um hönd, difficult to lay hand on, hard, not easy; and again, hægt um hönd, giving little trouble, easy to lay hand on; ykkr er þat hægst um hönd, easiest for you, Nj. 25; þegar eg vil er hægt um hönd, heima á Fróni at vera, Núm.; kastaði (the mail) um söðul sinn, across the saddle, Grett. 93 A.
um
IV. with adverbs denoting direction, upp um, út um, niðr um, ofan um, inn um, fram um, with acc. or ellipt.; sær féll út ok inn of nökkvann, Edda 36; loginn stóð inn um ræfrit, Eg. 239; hann var kominn upp um ský, FmS. i. 137; út um bringuna, Ld. 150; hann gékk út of Miðgarð, Edda 35; ganga út um dyrr, Eg. 420; fara út um glugg, FmS. ix. 3; út um glugginn, Ld. 278; láta sér um munn fara, to pass out of the mouth,v. 51; ferr orð er um munn líðr, Sturl. i. 207.
um
B. Temp. during, in the course of, cp. Engl. that spring, that summer; um messuna, FmS. x. 109; um þingit, Eg. 765; um sex ár, Stj.; um vetrinn, Eg. 168; of sumarit, FmS. x. 93; um sumarit, Nj. 4; um várit, Eg. 42; um nótt, Grág. i. 115; þat var um nótt, by night, Ld. 152; hann mátti eigi sofa um nætr, Nj. 210; sofa um nóttina, 7; vera þar um nóttina, 252; lengra enn fara megi um dag, in the course of one day, Grág. i. 89; um daginn, for the rest of the day, Ld. 42; um morna, Landn. (in a verse), Ó. H. 44; um nætr sem um daga, by night as well as day, SkS. 20 new Ed.; um allar aldir, Edda; um alla daga, all day long, Skm. 4; um alla sína daga, all his days, Hom. 114; allt um hans æfi, Eg. 268; um aldr, for ever, passim; um tíma, for a while, Mar.; um hríð, um stund, for a while, see stund, hríð; um … sakar, a while, see sök (A. III. 2); um samt, altogether, SkS. 113 B.
um
2. above, beyond; standa um várþing, Grág. i. 103; um hálfan mánuð, FmS. ix. 526, v. l.; um viku, above a week.
um
3. at a point of time, at; hann kom at höllinni um drykkju, Nj. 269; of matmál, at meal time, Grág. i. 261; um dagmál, um náttmál, einnhvern dag um þingit, Ld. 290; eitt hvert sinn um haustið, Nj. 26; þat var of vár, FmS. x. 389; um várit urðu mikil tíðendi, 2; þeir höfðu verit á sundi um daginn, Ld. 130; opt um daga, Edda 39; um daginn, the other day: um þat, when; um þat er þrír vetr eru liðnir, Ld. 146; um þat þessir eru bættir, Eg. 426; um þat lýkr, when the end is there, in the end, FaS. ii. 361; ef ek kom eigi aptr um þat, then, at that time, FmS. ii. 58; um þat er vér erum allir at velli lagðir, Eg. 426; um sinn, once, see sinni B, p. 530; um síðir, at last, see síð (II); um leið, at the same time; hér um bil, about so and so; um allt, of allt, always; Kristinn dóin má um allt sækja, at all times, n. G. l. ii. 154; nokkrum sinnum, ok hefir mér ofallt íllt þótt, FmS. v. 205 (see ávallt, p. 47, col. 2).
um
C. Metaph. usages, of, about, in regard to a thing, Lat. de; halda vörð á um e-t, Eg. ch. 27; annask um e-t, to attend to, Nj. 75, Glúm. 342, Kormak; gefa gaum at um e-t, to give heed to, Ó. H. 215; bera um e-t, dæma um e-t, to bear witness, judge about, Nj. 100; tala um e-t, to speak of, 40; þræta um e-t, to quarrel about; spyrja um e-t, to speer or ask about, 110; göra, yrkja um e-n, FmS. x. 378; halda njósn um e-t, Eg. 72; nefna, búa um mál, Nj. 86; um alla ráða-görð, 101; stefna e-m um e-t, Grág. i. 175, 313, Nj. 87; vera til eptir-máls um e-t, passim; frækinn um allt, in everything, 89; bera gæfu til um e-t, Eg. 76; kappsamr of allt, þeir hyggja þat lög um þat mál, Grág. i. 9; eitt ráð myndi honum um þat sýnask, Nj. 79; kunna hóf at um ágirni sína, Ó. H. 131; þat er um þat átan, er …, n. G. l. i. 19; þau tíðendi er görzk höfðu um ferðir Egils ok stórvirki, Eg. 686; stór úfarar görask of menn þessa, FmS. xi. 151; aumligt er um e-t, Hom. 159 (Ed.); seinkaðisk of svörin, 623. 16; mikit er um fyrirburði slíka, Nj. 119; þá var hvíld á um bardagann, 248; hann telzk undan um förina, FmS. xi. 69; ruðning um kviðinn, Nj.; misfangi um mark, a mistake as to a mark, Grág.; binda um heilt, to bind up a sound limb, Ld. 206: gróa um heilt, to become sound, be healed, FmS. xi. 87, Al. 120; ganga um beina, to attend; leita e-s í um mein hennar, Eg. 565; veita tilkall um arf, Eg.; leita um sættir, grið, Nj. 92; selja laun um liðveizlu, 214: in inscriptions of chapters, um so and so, = Lat. de; um viðrtal Njáls ok Skarphéðins, um misfanga ok um mark, um bæjar bruna, Nj., Grág., FmS.; göra mikit um sik, to make a great fuss, Fb. i. 545; görði mikit um sik ok var sjálfhælinn, Grett. 133 A: vera vel um sik (of good quality) ok vinsæll, FmS. xi. 118; mey er ok vissa vænsta ok bezt um sik, 104; at hón væri í engum hlut verri um sik, Hkr. ii. 129; sviðr um sik, wise of oneself, Hm. 102; auga blátt ok snart ok vel um sik, Mag. 7; hvárr um sik, each for himself, one by one, Dipl. ii. 11; vér staðfestum þessa articulos hvern um sik ok sér hverja, 13; þykki mér þat undarligt um svá vitran mann, of a man so wise, Eg. 20; var mart vel um hann, he had many good qualities, Rb. 364; þat mátti vera um röskvan mann, FmS. vii. 227.
um
2. ganga um sýslur manna, to go about or upon men’s business, as an overseer. Eg. 2; ganga um beina, to attend, see beini.
um
3. e-m er mikit (ekki) um e-t, to like, dislike; Guðrúnu var lítið um þat … lítið ætla ek þeim um þat bræðrum, at …, Ld. 246, 264, FmS. ii. 81; var honum ekki um Norðmenn, Hkr. i. 128; Þórði kvaðsk ekki vera um manna-setur, Ld. 42; er þér nökkut um (hast thou any objection?), at vér rannsakim þik ok hús þin, Gísl. 53; sá er mönnum væri meira um, whom people liked more, Fms, ix. 36; ef þór er mikit um ráða-hug við mik, if thou art much bent on it, xi. 4.
um
4. búa um eitt lyndi, to be of one mind, Jb. 396; búa um nægtir, grun, skoll, búa um heilt, see búa (A. II); búa um hvílu, to make a bed; búa um okkr, Nj. 201 (see búa B. I. 2. γ); setjask um kyrt, to settle oneself to rest, take rest, FaS. ii. 530; or sitja um kyrt.
um
II. because of, for, Lat. ob; öfunda e-n um e-t (invidere a-i a-d), Nj. 168; reiðask um e-t, um hvat reiddusk goðin þá, BS. i. 22; telja á e-n of e-t, to blame one for a thing, Nj. 52; berja e-n íllyrðum um slikt, 64; lágu margir á hálsi honum þat, FmS. xi. 336; týna aldri um óra sök, Skv. 3. 49; verða útlagr um e-t, to be fined for a transgression, Grág. i. 16; dæmdr fjörbaugs-maðr um spellvirki, 129; maðr vegr mann um konu, if a man slays a person for [violating] his wife, 61; um sakleysi, without cause, Nj. 106, 270, BS. i. 19.
um
III. beyond, above; fimm hundruð gólfa ok um (plus) fjórum togum, Gm. 24; kistan var eigi um vættar höfga, BS. i. 712; margir fengu eigi hlaupit um röst, Karl. 351; lítið um tuttugu menn, Sturl. i. 183; hann var ekki um tvítugan, Róm. 327; hafa vetr um þrítugt, to be one beyond thirty, i. e. thirty-one, Sturl. i. 183: freq. in mod. usage, hafa tvo um þrítugt (thirty-two), átta um fertugt (forty-eight), tvo um fimtugt (fifty-two), einn um áttrætt (eighty-one); sá dagr, sem um vikur fullar er í árinu, Rb. 128: at yðr verði þat ekki um afl, beyond your strength, more than one can do, Band. 21 new Ed.; um megn, id., FmS. viii. 62; þetta mál er nökkut þér um megn, vi. 18; kasta steini um megn sér, to overstrain oneself: um of, excessive; þótti mörgum þetta um of, Vígl. 18: um fram (q. v.), beyond; um alla menn fram, above all men, Ld. 20, FmS. v. 343; um alla hluti fram, above all things; um þat fram sem ykkr var lofat, SkS.: um hug; vera e-t um hug, to have no mind for, dislike; ef þér er nökkut um hug á kaupum við oss, Nj. 24.
um
IV. turned over, in exchange; skipta um, snúa um, venda um, see skipta III and snúa A. III.
um
V. over, across; detta, falla um e-t, to stumble over; hverr féll um annan, of heaps of slain. Eg. 24; fÉll bóandinn um hann, Nj. 96; detta um stein, þúfu, to stumble over a stone, mound; glotta um tönn, see tönn.
um
VI. by; draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur, by three seats, Fb. i. 417; hefja upp of faðm saman, by a fathom, Grág. ii. 336; minka um helming, to decrease by one half; hverr um sik, each by himself, Rétt. 114.
um
VII. about; eiga e-t um at vera, to be troubled about a thing; þeir sögðu honum hvat um var at vera, what it was about, Hrafn. 18; sem engi ótti væri um at vera, no danger, FmS. iv. 57; eiga ekki um at vera, iii. 156; or, eiga um ekki at vera, Gísl. 30; eiga vandræði, fjölskyldi um at vera, FmS. vi. 378, xi. 78; hann segir honum um hvat vera er, what was the matter? Gísl. 36; þann sagði þvílíkt er hann hafði um at vera, Krok.; var fátt um með þeim, they were on cold terms, Nj. 2; var þá ekki lítið um, there was no little fuss about it, Bárð. 174; mikit er um þá maðrinn býr, mart hefir hann að hugsa, a ditty.
um
VIII. ellipt., til marks um, Nj. 56; þykkir honum vænkask um, FmS. xi. 135; þann mála-búnað at hann verðr sekr um, Nj. 88; ef satt skal um tala, 105; mér hefir tvennt um sýnzk, 3; menn ræddu um at vánt væri skip hans, 282; hér má ek vel svara þér um, 33; hann brá dúki um, FmS. x. 382; enda er þá djöfullinn um (about, lurking) at svíkja þann mann, Hom. 159; þannig sem atburðr hefir orðit um, as things have turned out, FmS. xi. 64; ekki er við menn um at eiga, this is no dealing with men (but with trolls or devils), Nj. 97.
um
IX. with adverbs; í hring útan um, all round, Eg. 486; gékk um Veðrit, veered round, changed, BS. i. 775; ríða um, to ride by, Eg. 748; sigla um, to sail by, FmS. x. 23; er konungr færi norðan ok suðr um, Eg. 53; langt um, far beyond, quite; fljótið var langt um úfært, quite impassable, Nj. 63, 144; þessi veðr eru langt um úfær, Grett. 181 new Ed.; cp. mod. það er langt um betra, by far better; kring-um, all around, see A.v.
um
2. um liðinn, passed by, of time; á þeirri viku er um var liðin, in the past week, Ísl. ii. 332.
um
WITH dat.
um
A. Local, over, Lat. super; but almost entirely confined to poets, sitja um matborði (of Hkr. iii. 109) = sitja yfir matborði, FmS. viii. 51; um verði, over the table, Hm. 30; sitja of (= yfir) skörðum hlut, Ó. H. 150; sá er tvá húskarla á, ok um sjálfum sér, two house-carles besides himself, Grág. (Kb.) i. 10; um alda sonum, Fm. 16; er ek hafðak veldi of héruðum þessum, Clem. 35; hár söngr of svírum, Hornklofi; nema þér syngi um höfði, Hkv. 2; sitja um sínum ver, Vsp.; er ek sat soltin um Sigurði, Gkv. 2. 11; opin-spjallr um e-u, … þagmælskr um þjóðlygi (dat.), Ad. 1; um styrkum ættar stuðli, 12; ægis-hjálm bar ek um alda sonum, meðan ek um menjum lák, Fm. 16; gól um hánum, Vsp.; úlfr þaut um hræfi, Ó. H. (in a verse); see ‘of,’ prep., p. 462, col. 2, and yfir.
um
B. Of time, by; um dögum, by day, FmS. vi. 98, ix. 48; um nóttum, by night, vii. 166; um haustum, in the autumn, Eb. 216; bæði um haustum ok várum, both in autumn and spring, SkS. 235 B; um sumrum, FmS. vi. 255; um sumrum herjuðu þeir í Noreg, Eb. 3; þakt með ísum um vetrum ok sumrum, both winter and summer, SkS. 181 B; opt um vetnim, Eg. 4; þeir liggja úti hvert sumar, en um vetrum eru þeir heima, FmS. xi. 97. This use with dat. is obsolete in mod. prose.

Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚢᛘ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements

Similar entries:

Abbreviations used:

A. D.
Anno Domini.
A. S.
Anglo-Saxon.
e. g.
exempli gratia.
Germ.
German.
l.
line.
m.
masculine.
n.
neuter.
perh.
perhaps.
q. v.
quod vide.
S.
Saga.
v.
vide.
s. v.
sub voce.
cp.
compare.
Lat.
Latin.
acc.
accusative.
ellipt.
elliptical, elliptically.
Engl.
English.
gl.
glossary.
v. l.
varia lectio.
L.
Linnæus.
ch.
chapter.
pl.
plural.
freq.
frequent, frequently.
id.
idem, referring to the passage quoted or to the translation
i. e.
id est.
mod.
modern.
dat.
dative.

Works & Authors cited:

Eluc.
Elucidarium. (F. II.)
Fms.
Fornmanna Sögur. (E. I.)
Greg.
Gregory. (F. II.)
Jb.
Jóns-bók. (B. III.)
Orkn.
Orkneyinga Saga. (E. II.)
Bs.
Biskupa Sögur. (D. III.)
Eg.
Egils Saga. (D. II.)
Fs.
Forn-sögur. (D. II.)
Grág.
Grágás. (B. I.)
Ld.
Laxdæla Saga. (D. II.)
Nj.
Njála. (D. II.)
Ó. H.
Ólafs Saga Helga. (E. I.)
Róm.
Rómverja Saga. (E. II.)
Sks.
Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
Boll.
Bolla-þáttr. (D. V.)
Fas.
Fornaldar Sögur. (C. II.)
Fb.
Flateyjar-bók (E. I.)
Hkv.
Helga-kviða Hundingsbana. (A. II.)
Karl.
Karla-magnús Saga. (G. I.)
Landn.
Landnáma. (D. I.)
Skv.
Sigurðar-kviða. (A. II.)
Stj.
Stjórn. (F. I.)
Gs.
Grótta-söngr. (A. II.)
Eb.
Eyrbyggja Saga. (D. II.)
Korm.
Kormaks Saga. (D. II.)
Sturl.
Sturlunga Saga. (D. I.)
Grett.
Grettis Saga. (D. II.)
Edda
Edda. (C. I.)
Háv.
Hávarðar Saga. (D. II.)
Hom.
Homiliu-bók. (F. II.)
Mar.
Maríu Saga. (F. III.)
Skm.
Skírnis-mál. (A. I.)
N. G. L.
Norges Gamle Love. (B. II.)
Al.
Alexanders Saga. (G. I.)
Dipl.
Diplomatarium. (J. I.)
Glúm.
Víga-Glúms Saga. (D. II.)
Hkr.
Heimskringla. (E. I.)
Hm.
Hává-mál. (A. I.)
Mag.
Magus Saga. (G. II.)
Rb.
Rímbegla. (H. III.)
Gísl.
Gísla Saga. (D. II.)
Band.
Banda-manna Saga. (D. II.)
Gm.
Grímnis-mál. (A. I.)
Vígl.
Víglundar Saga. (D. V.)
Rétt.
Réttarbætr. (B. II.)
Bárð.
Bárðar Saga. (D. V.)
Hrafn.
Hrafnkels Saga. (D. II.)
Ad.
Arinbjarnar-drápa. (A. III.)
Clem.
Clements Saga. (F. III.)
Fm.
Fafnis-mál. (A. II.)
Gkv.
Guðrúnar-kviða. (A. II.)
Kb.
Konungs-bók. (B. I, C. I, etc.)
Vsp.
Völuspá. (A. I.)
➞ See all works cited in the dictionary

Back