Um
Old Norse Dictionary - umMeaning of Old Norse word "um" in English.
As defined by the Cleasby & Vigfusson Old Norse to English dictionary:
um Old Norse word can mean:
- um
- umb, of, prep. (sounded umm); umb is used in the oldest vellums (the Eluc., Greg., Miracle-book, Jb.), and occurs now and then in later vellums (e. g. Orkn. 218, FmS. x. 378, xi. 63, 64), perh. from being a transcript of an old vellum; in rhymes, umb, trumbu, FmS. viii. (in a verse of A. D. 1184); for of see ‘of’ at p. 462, col. 2: [A. S. ymbe; Germ. um; um and yfir (q. v.) are identical.]
- um
- WITH acc.
- um
- A. Around; silki-hlað um höfuð, Ld. 188; um höfuð henni, 36; hafa um sik belti, Nj. 91, 184; um herðar sér, Ld. 56; leggja linda umb kistu, leggja lindann umb enn vanheila mann, BS. i. 337; gyrða um sik, SkS.; beta strengi um ásenda … festa endana um steina, Nj. 115; vefjask um fótinn, FmS. iv. 335; upp um herðarnar, Eg. 580; göra garð of engi, Grág. ii. 288; lykja um akra ok eng, Eg. 529; skjóta um hann skjaldborg, Nj. 274; slá hring um e-n, 275, Eg. 88; fara í hring um skipit, Ld. 56; taka um hönd e-m, Ó. H. 176; þar var poki um útan, Ld. 188; honum vefsk tunga um höfuð, Nj. 160; vefsk tunga um tönn (see tönn) … strjúka dúki um augu, FmS. v. 326, FS. 114 (in a verse); sjó, er fellr um heim allan, Róm. 193: Aðils jarl féll ok mart manna um hann, Eg. 297; tjalda um skip sín, FmS. xi. 63; hafa um sik (about oneself) fjölmenni, Eg. 12, 38; selit var gört um einn ás, Ld. 280.
- um
- II. about, all over, denoting the surface; manna-ferð um héraðit, Ld. 257; fylgja þeim um einn skóg, Karl. 348; hann hafði goðorð suðr um Nesin, Ísl. ii. 207; herja um Skotland, Írland, FmS. i. 23; næfrum var þakt um ræfrit, Eg. 90; dæma för úmögum um þat þing, Grág. i. 127; flýja hingað ok þangat um eyjarnar, FmS. vii. 43; um allar sveitir, all over the country, Boll. 362; kunnigt er mér um allt Ísland, Nj. 32; of allan Noreg, FmS. x. 118; um alla Svíþjóð, Ó. H. 17; um allt ríki sitt, Eg. 278; sitja um mitt landit, about the midland, FmS. i. 26; um miðjan skóginn er smáviði, Eg. 580; sjá um alla veröld, Ó. H. 202; kominn um langan veg, come a long way off, Stj. 366, Skv. 8; of lopt ok um lög, Hkv. 1. 21; fátt kom um lengra, farther off, Fb. ii. 303; hárit féll um hana alla, Landn. 151, FaS. i. 244; hárit hékk ofan um bringu, FaS. ii. 518: mikill um herðar, large about the shoulders, broad-shouldered, Nj. 200; þykkr um bóga, þeim manni er beit á of garðinn, Grág. ii. 286; skalat hann verja um bóstað hans, 222; kveðja um þann vetvang, 106; kveðja búa heiman um þann stað, i. 130, 355: liggja um strengi, Ld. 76; or liggja um akkeri, to ride at anchor, Eg. 261, 374, FmS. ii. 5, ix. 45, x. 351.
- um
- 2. of proportion; margir vóru um einn, too many against one, Ld. 156; þar vóru fjórir of einn (four to one) mót Hákoni, FmS. x. 382; eigi minni liðs-munr, en sex mundi vera um Hákonar mann einn, i. 43; um einn hest vóru tveir menn, two men to each horse, vii. 295; sex menn sé um sáld, Grág. ii. 402: Hrafn var mjök einn um sitt, kept for himself, FS. 29; malit hefi ek mitt of leiti? GS. 16.
- um
- III. off, past, beyond (cp. yfir), with verbs denoting motion; fara … suðr um Stað, Eg. 12; norðr um Stað, FmS. vii. 7; sigla vestr um Bretland, Nj. 281; er þeir kómu fram um Bjarkey, Ó. H. 137; norðr um Jaðar, 182; austan um Foldina, Eg. 81; út um Eldey, Eb. 108; austr um búðina, Nj. 231; ríða um þá þrjá bæi, Grág. i. 432; hann hljóp um þá, ok í fjall upp, passed them by, Landn. 89; sigla svá um oss fram, Orkn. 402; leggja um skut þessu skipi, to pass by this ship, FmS. x. 346; leita langt um skamt fram, Nj. 207 (cp. Lat. quod petis hic est); vaða jörð upp um klaufir, Ld. 336; fram um stafn, Landn. 29; aptr um stafn, FmS. x. 266; honum var úhægt at höggva um bríkina, Sturl. iii. 219; ríða um tún, to pass by a place, Ísl. ii. 252; neðan um sáðlandit, Nj. 82; fara of engi manns, Grág. ii. 277; fara um góð héruð, Landn. 37; ganga upp um bryggjuna, Eg. 195; ganga um stræti, by the road, Korm. 228; róa út um sund, Eg. 385; kominn um langan veg, 410; þeim dropum er renna um þekjuna, FmS. i. 263.
- um
- 2. over, across, along; sá er annan dregr um eldinn, FmS. i. 305; skyldi ganga um gólf at minnum öllum, to cross the flood, Eg. 253; but also to walk up and down the floor, 247; bera öl um eld, to bear the ale across the fire, FmS. vi. 442; slá um þvert skipit, Nj. 44; sigla vestr um haf, FmS. i. 22; ríða vestr um ár, austr um ár, Nj. 10, 99; suðr um sæ, Eg. 288; flytja e-n um haf, Nj. 128; austan um Kjöl, Ó. H.; sunnan um fjall, FmS. x. 3; suðr um fjall, Eg. 476; um þvera stofu, FmS. vi. 440; um þvera búð, Grág. i. 24; um þvert nesit, FmS. xi. 65; um öxl, round or across the shoulder, Ld. 276; um kné sér, across the knee, Eg. 304: the phrase, mér er e-ð um hönd, difficult to lay hand on, hard, not easy; and again, hægt um hönd, giving little trouble, easy to lay hand on; ykkr er þat hægst um hönd, easiest for you, Nj. 25; þegar eg vil er hægt um hönd, heima á Fróni at vera, Núm.; kastaði (the mail) um söðul sinn, across the saddle, Grett. 93 A.
- um
- IV. with adverbs denoting direction, upp um, út um, niðr um, ofan um, inn um, fram um, with acc. or ellipt.; sær féll út ok inn of nökkvann, Edda 36; loginn stóð inn um ræfrit, Eg. 239; hann var kominn upp um ský, FmS. i. 137; út um bringuna, Ld. 150; hann gékk út of Miðgarð, Edda 35; ganga út um dyrr, Eg. 420; fara út um glugg, FmS. ix. 3; út um glugginn, Ld. 278; láta sér um munn fara, to pass out of the mouth, Háv. 51; ferr orð er um munn líðr, Sturl. i. 207.
- um
- B. Temp. during, in the course of, cp. Engl. that spring, that summer; um messuna, FmS. x. 109; um þingit, Eg. 765; um sex ár, Stj.; um vetrinn, Eg. 168; of sumarit, FmS. x. 93; um sumarit, Nj. 4; um várit, Eg. 42; um nótt, Grág. i. 115; þat var um nótt, by night, Ld. 152; hann mátti eigi sofa um nætr, Nj. 210; sofa um nóttina, 7; vera þar um nóttina, 252; lengra enn fara megi um dag, in the course of one day, Grág. i. 89; um daginn, for the rest of the day, Ld. 42; um morna, Landn. (in a verse), Ó. H. 44; um nætr sem um daga, by night as well as day, SkS. 20 new Ed.; um allar aldir, Edda; um alla daga, all day long, Skm. 4; um alla sína daga, all his days, Hom. 114; allt um hans æfi, Eg. 268; um aldr, for ever, passim; um tíma, for a while, Mar.; um hríð, um stund, for a while, see stund, hríð; um … sakar, a while, see sök (A. III. 2); um samt, altogether, SkS. 113 B.
- um
- 2. above, beyond; standa um várþing, Grág. i. 103; um hálfan mánuð, FmS. ix. 526, v. l.; um viku, above a week.
- um
- 3. at a point of time, at; hann kom at höllinni um drykkju, Nj. 269; of matmál, at meal time, Grág. i. 261; um dagmál, um náttmál, einnhvern dag um þingit, Ld. 290; eitt hvert sinn um haustið, Nj. 26; þat var of vár, FmS. x. 389; um várit urðu mikil tíðendi, 2; þeir höfðu verit á sundi um daginn, Ld. 130; opt um daga, Edda 39; um daginn, the other day: um þat, when; um þat er þrír vetr eru liðnir, Ld. 146; um þat þessir eru bættir, Eg. 426; um þat lýkr, when the end is there, in the end, FaS. ii. 361; ef ek kom eigi aptr um þat, then, at that time, FmS. ii. 58; um þat er vér erum allir at velli lagðir, Eg. 426; um sinn, once, see sinni B, p. 530; um síðir, at last, see síð (II); um leið, at the same time; hér um bil, about so and so; um allt, of allt, always; Kristinn dóin má um allt sækja, at all times, n. G. l. ii. 154; nokkrum sinnum, ok hefir mér ofallt íllt þótt, FmS. v. 205 (see ávallt, p. 47, col. 2).
- um
- C. Metaph. usages, of, about, in regard to a thing, Lat. de; halda vörð á um e-t, Eg. ch. 27; annask um e-t, to attend to, Nj. 75, Glúm. 342, Kormak; gefa gaum at um e-t, to give heed to, Ó. H. 215; bera um e-t, dæma um e-t, to bear witness, judge about, Nj. 100; tala um e-t, to speak of, 40; þræta um e-t, to quarrel about; spyrja um e-t, to speer or ask about, 110; göra, yrkja um e-n, FmS. x. 378; halda njósn um e-t, Eg. 72; nefna, búa um mál, Nj. 86; um alla ráða-görð, 101; stefna e-m um e-t, Grág. i. 175, 313, Nj. 87; vera til eptir-máls um e-t, passim; frækinn um allt, in everything, 89; bera gæfu til um e-t, Eg. 76; kappsamr of allt, þeir hyggja þat lög um þat mál, Grág. i. 9; eitt ráð myndi honum um þat sýnask, Nj. 79; kunna hóf at um ágirni sína, Ó. H. 131; þat er um þat átan, er …, n. G. l. i. 19; þau tíðendi er görzk höfðu um ferðir Egils ok stórvirki, Eg. 686; stór úfarar görask of menn þessa, FmS. xi. 151; aumligt er um e-t, Hom. 159 (Ed.); seinkaðisk of svörin, 623. 16; mikit er um fyrirburði slíka, Nj. 119; þá var hvíld á um bardagann, 248; hann telzk undan um förina, FmS. xi. 69; ruðning um kviðinn, Nj.; misfangi um mark, a mistake as to a mark, Grág.; binda um heilt, to bind up a sound limb, Ld. 206: gróa um heilt, to become sound, be healed, FmS. xi. 87, Al. 120; ganga um beina, to attend; leita e-s í um mein hennar, Eg. 565; veita tilkall um arf, Eg.; leita um sættir, grið, Nj. 92; selja laun um liðveizlu, 214: in inscriptions of chapters, um so and so, = Lat. de; um viðrtal Njáls ok Skarphéðins, um misfanga ok um mark, um bæjar bruna, Nj., Grág., FmS.; göra mikit um sik, to make a great fuss, Fb. i. 545; görði mikit um sik ok var sjálfhælinn, Grett. 133 A: vera vel um sik (of good quality) ok vinsæll, FmS. xi. 118; mey er ok vissa vænsta ok bezt um sik, 104; at hón væri í engum hlut verri um sik, Hkr. ii. 129; sviðr um sik, wise of oneself, Hm. 102; auga blátt ok snart ok vel um sik, Mag. 7; hvárr um sik, each for himself, one by one, Dipl. ii. 11; vér staðfestum þessa articulos hvern um sik ok sér hverja, 13; þykki mér þat undarligt um svá vitran mann, of a man so wise, Eg. 20; var mart vel um hann, he had many good qualities, Rb. 364; þat mátti vera um röskvan mann, FmS. vii. 227.
- um
- 2. ganga um sýslur manna, to go about or upon men’s business, as an overseer. Eg. 2; ganga um beina, to attend, see beini.
- um
- 3. e-m er mikit (ekki) um e-t, to like, dislike; Guðrúnu var lítið um þat … lítið ætla ek þeim um þat bræðrum, at …, Ld. 246, 264, FmS. ii. 81; var honum ekki um Norðmenn, Hkr. i. 128; Þórði kvaðsk ekki vera um manna-setur, Ld. 42; er þér nökkut um (hast thou any objection?), at vér rannsakim þik ok hús þin, Gísl. 53; sá er mönnum væri meira um, whom people liked more, Fms, ix. 36; ef þór er mikit um ráða-hug við mik, if thou art much bent on it, xi. 4.
- um
- 4. búa um eitt lyndi, to be of one mind, Jb. 396; búa um nægtir, grun, skoll, búa um heilt, see búa (A. II); búa um hvílu, to make a bed; búa um okkr, Nj. 201 (see búa B. I. 2. γ); setjask um kyrt, to settle oneself to rest, take rest, FaS. ii. 530; or sitja um kyrt.
- um
- II. because of, for, Lat. ob; öfunda e-n um e-t (invidere a-i a-d), Nj. 168; reiðask um e-t, um hvat reiddusk goðin þá, BS. i. 22; telja á e-n of e-t, to blame one for a thing, Nj. 52; berja e-n íllyrðum um slikt, 64; lágu margir á hálsi honum þat, FmS. xi. 336; týna aldri um óra sök, Skv. 3. 49; verða útlagr um e-t, to be fined for a transgression, Grág. i. 16; dæmdr fjörbaugs-maðr um spellvirki, 129; maðr vegr mann um konu, if a man slays a person for [violating] his wife, 61; um sakleysi, without cause, Nj. 106, 270, BS. i. 19.
- um
- III. beyond, above; fimm hundruð gólfa ok um (plus) fjórum togum, Gm. 24; kistan var eigi um vættar höfga, BS. i. 712; margir fengu eigi hlaupit um röst, Karl. 351; lítið um tuttugu menn, Sturl. i. 183; hann var ekki um tvítugan, Róm. 327; hafa vetr um þrítugt, to be one beyond thirty, i. e. thirty-one, Sturl. i. 183: freq. in mod. usage, hafa tvo um þrítugt (thirty-two), átta um fertugt (forty-eight), tvo um fimtugt (fifty-two), einn um áttrætt (eighty-one); sá dagr, sem um vikur fullar er í árinu, Rb. 128: at yðr verði þat ekki um afl, beyond your strength, more than one can do, Band. 21 new Ed.; um megn, id., FmS. viii. 62; þetta mál er nökkut þér um megn, vi. 18; kasta steini um megn sér, to overstrain oneself: um of, excessive; þótti mörgum þetta um of, Vígl. 18: um fram (q. v.), beyond; um alla menn fram, above all men, Ld. 20, FmS. v. 343; um alla hluti fram, above all things; um þat fram sem ykkr var lofat, SkS.: um hug; vera e-t um hug, to have no mind for, dislike; ef þér er nökkut um hug á kaupum við oss, Nj. 24.
- um
- IV. turned over, in exchange; skipta um, snúa um, venda um, see skipta III and snúa A. III.
- um
- V. over, across; detta, falla um e-t, to stumble over; hverr féll um annan, of heaps of slain. Eg. 24; fÉll bóandinn um hann, Nj. 96; detta um stein, þúfu, to stumble over a stone, mound; glotta um tönn, see tönn.
- um
- VI. by; draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur, by three seats, Fb. i. 417; hefja upp of faðm saman, by a fathom, Grág. ii. 336; minka um helming, to decrease by one half; hverr um sik, each by himself, Rétt. 114.
- um
- VII. about; eiga e-t um at vera, to be troubled about a thing; þeir sögðu honum hvat um var at vera, what it was about, Hrafn. 18; sem engi ótti væri um at vera, no danger, FmS. iv. 57; eiga ekki um at vera, iii. 156; or, eiga um ekki at vera, Gísl. 30; eiga vandræði, fjölskyldi um at vera, FmS. vi. 378, xi. 78; hann segir honum um hvat vera er, what was the matter? Gísl. 36; þann sagði þvílíkt er hann hafði um at vera, Krok.; var fátt um með þeim, they were on cold terms, Nj. 2; var þá ekki lítið um, there was no little fuss about it, Bárð. 174; mikit er um þá maðrinn býr, mart hefir hann að hugsa, a ditty.
- um
- VIII. ellipt., til marks um, Nj. 56; þykkir honum vænkask um, FmS. xi. 135; þann mála-búnað at hann verðr sekr um, Nj. 88; ef satt skal um tala, 105; mér hefir tvennt um sýnzk, 3; menn ræddu um at vánt væri skip hans, 282; hér má ek vel svara þér um, 33; hann brá dúki um, FmS. x. 382; enda er þá djöfullinn um (about, lurking) at svíkja þann mann, Hom. 159; þannig sem atburðr hefir orðit um, as things have turned out, FmS. xi. 64; ekki er við menn um at eiga, this is no dealing with men (but with trolls or devils), Nj. 97.
- um
- IX. with adverbs; í hring útan um, all round, Eg. 486; gékk um Veðrit, veered round, changed, BS. i. 775; ríða um, to ride by, Eg. 748; sigla um, to sail by, FmS. x. 23; er konungr færi norðan ok suðr um, Eg. 53; langt um, far beyond, quite; fljótið var langt um úfært, quite impassable, Nj. 63, 144; þessi veðr eru langt um úfær, Grett. 181 new Ed.; cp. mod. það er langt um betra, by far better; kring-um, all around, see A.v.
- um
- 2. um liðinn, passed by, of time; á þeirri viku er um var liðin, in the past week, Ísl. ii. 332.
- um
- WITH dat.
- um
- A. Local, over, Lat. super; but almost entirely confined to poets, sitja um matborði (of Hkr. iii. 109) = sitja yfir matborði, FmS. viii. 51; um verði, over the table, Hm. 30; sitja of (= yfir) skörðum hlut, Ó. H. 150; sá er tvá húskarla á, ok um sjálfum sér, two house-carles besides himself, Grág. (Kb.) i. 10; um alda sonum, Fm. 16; er ek hafðak veldi of héruðum þessum, Clem. 35; hár söngr of svírum, Hornklofi; nema þér syngi um höfði, Hkv. 2; sitja um sínum ver, Vsp.; er ek sat soltin um Sigurði, Gkv. 2. 11; opin-spjallr um e-u, … þagmælskr um þjóðlygi (dat.), Ad. 1; um styrkum ættar stuðli, 12; ægis-hjálm bar ek um alda sonum, meðan ek um menjum lák, Fm. 16; gól um hánum, Vsp.; úlfr þaut um hræfi, Ó. H. (in a verse); see ‘of,’ prep., p. 462, col. 2, and yfir.
- um
- B. Of time, by; um dögum, by day, FmS. vi. 98, ix. 48; um nóttum, by night, vii. 166; um haustum, in the autumn, Eb. 216; bæði um haustum ok várum, both in autumn and spring, SkS. 235 B; um sumrum, FmS. vi. 255; um sumrum herjuðu þeir í Noreg, Eb. 3; þakt með ísum um vetrum ok sumrum, both winter and summer, SkS. 181 B; opt um vetnim, Eg. 4; þeir liggja úti hvert sumar, en um vetrum eru þeir heima, FmS. xi. 97. This use with dat. is obsolete in mod. prose.
Possible runic inscription in Younger Futhark:ᚢᛘ
Younger Futhark runes were used from 8th to 12th centuries in Scandinavia and their overseas settlements
Similar entries:
Abbreviations used:
- A. D.
- Anno Domini.
- A. S.
- Anglo-Saxon.
- e. g.
- exempli gratia.
- Germ.
- German.
- l.
- line.
- m.
- masculine.
- n.
- neuter.
- perh.
- perhaps.
- q. v.
- quod vide.
- S.
- Saga.
- v.
- vide.
- s. v.
- sub voce.
- cp.
- compare.
- Lat.
- Latin.
- acc.
- accusative.
- ellipt.
- elliptical, elliptically.
- Engl.
- English.
- gl.
- glossary.
- v. l.
- varia lectio.
- L.
- Linnæus.
- ch.
- chapter.
- pl.
- plural.
- freq.
- frequent, frequently.
- id.
- idem, referring to the passage quoted or to the translation
- i. e.
- id est.
- mod.
- modern.
- dat.
- dative.
Works & Authors cited:
- Eluc.
- Elucidarium. (F. II.)
- Fms.
- Fornmanna Sögur. (E. I.)
- Greg.
- Gregory. (F. II.)
- Jb.
- Jóns-bók. (B. III.)
- Orkn.
- Orkneyinga Saga. (E. II.)
- Bs.
- Biskupa Sögur. (D. III.)
- Eg.
- Egils Saga. (D. II.)
- Fs.
- Forn-sögur. (D. II.)
- Grág.
- Grágás. (B. I.)
- Ld.
- Laxdæla Saga. (D. II.)
- Nj.
- Njála. (D. II.)
- Ó. H.
- Ólafs Saga Helga. (E. I.)
- Róm.
- Rómverja Saga. (E. II.)
- Sks.
- Konungs Skugg-sjá. (H. II.)
- Boll.
- Bolla-þáttr. (D. V.)
- Fas.
- Fornaldar Sögur. (C. II.)
- Fb.
- Flateyjar-bók (E. I.)
- Hkv.
- Helga-kviða Hundingsbana. (A. II.)
- Karl.
- Karla-magnús Saga. (G. I.)
- Landn.
- Landnáma. (D. I.)
- Skv.
- Sigurðar-kviða. (A. II.)
- Stj.
- Stjórn. (F. I.)
- Gs.
- Grótta-söngr. (A. II.)
- Eb.
- Eyrbyggja Saga. (D. II.)
- Korm.
- Kormaks Saga. (D. II.)
- Sturl.
- Sturlunga Saga. (D. I.)
- Grett.
- Grettis Saga. (D. II.)
- Edda
- Edda. (C. I.)
- Háv.
- Hávarðar Saga. (D. II.)
- Hom.
- Homiliu-bók. (F. II.)
- Mar.
- Maríu Saga. (F. III.)
- Skm.
- Skírnis-mál. (A. I.)
- N. G. L.
- Norges Gamle Love. (B. II.)
- Al.
- Alexanders Saga. (G. I.)
- Dipl.
- Diplomatarium. (J. I.)
- Glúm.
- Víga-Glúms Saga. (D. II.)
- Hkr.
- Heimskringla. (E. I.)
- Hm.
- Hává-mál. (A. I.)
- Mag.
- Magus Saga. (G. II.)
- Rb.
- Rímbegla. (H. III.)
- Gísl.
- Gísla Saga. (D. II.)
- Band.
- Banda-manna Saga. (D. II.)
- Gm.
- Grímnis-mál. (A. I.)
- Vígl.
- Víglundar Saga. (D. V.)
- Rétt.
- Réttarbætr. (B. II.)
- Bárð.
- Bárðar Saga. (D. V.)
- Hrafn.
- Hrafnkels Saga. (D. II.)
- Ad.
- Arinbjarnar-drápa. (A. III.)
- Clem.
- Clements Saga. (F. III.)
- Fm.
- Fafnis-mál. (A. II.)
- Gkv.
- Guðrúnar-kviða. (A. II.)
- Kb.
- Konungs-bók. (B. I, C. I, etc.)
- Vsp.
- Völuspá. (A. I.)